Εδώ και κάμποσο καιρό ο Νίκος Σαραντάκος συγκεντρώνει τα μεταφραστικά μαργαριτάρια που πέφτουν στην αντίληψή του (ή που του στέλνουν) σε έναν κατάλογο με τον ευρηματικό τίτλο Το κομπολόι του δραγουμάνου. Μου συμβαίνει κι εμένα, όπως και σε πολλούς άλλους βέβαια, να αγαναχτώ μπροστά στην προχειρότητα με την οποία είναι καμωμένες πολλές μεταφράσεις, έντυπες και ηλεκτρονικές, αλλά δεν έχω τη μεθοδικότητα και την υπομονή του Σαραντάκου για να τις συγκεντρώνω. Ίσως όμως πρέπει ν’ αλλάξω τακτική, έστω και για να δώσω μόνο και μόνο επιπρόσθετο υλικό στον Νίκο.
Στη σημερινή (11/7/2008) Καθημερινή, λοιπόν, τσίμπησα ένα ωραίο, που δυστυχώς το βλέπω να επαναλαμβάνεται συχνά. Η είδηση αφορά απόφαση της γαλλικής δικαιοσύνης που αρνείται τη γαλλική υποηκοότητα σε Μαροκινή, με το αιτιολογικό ότι φοράει μπούρκα, είναι απόλυτα υποταγμένη στις βουλές του αντρός της, και εν γένει (έτσι λέει η Καθημερινή) «η «ριζοσπαστική» στάση της έναντι του Ισλάμ δε συνάδει με τις θεμελιώδεις αρχές της χώρας [δηλ. της Γαλλίας], μεταξύ των οποίων η ισότητα των δύο φύλων.»
Όπως θα έχετε ήδη υποψιαστεί, μου ανάψαν τα λαμπάκια με κείνο το «»ριζοσπαστική» στάση έναντι του Ισλάμ». Πρώτα πρώτα, τα εισαγωγικούλια προδίδουν, προφανώς, την αμηχανία του μεταφραστή, ο οποίος μάλλον υποψιάζεται αορίστως ότι το ριζοσπαστικός δεν είναι και η καλύτερη δυνατή μετάφραση του radical. Στα συγκεκριμένα συμφραζόμενα, μάλιστα, το αποτέλεσμα είναι κωμικό: «ριζοσπαστική» θα ήταν η στάση της Μαροκινής έναντι του Ισλάμ αν αρνιόταν να φορέσει μπούρκα, αρνιόταν να υποταχτεί στον άντρα της, αρνιόταν τελοσπάντων να κάνει όσα πρέπει να κάνει μια καλή μουσουλμάνα. Αντιθέτως, η αίτηση της εν λόγω κυρίας για γαλλική υπηκοότητα απορρίφτηκε γιατί η αιτούσα δεν ήταν αρκετά «ριζοσπαστική έναντι του Ισλάμ», δηλαδή γιατί ήταν φανατική ή ακραία μουσουλμάνα.
Άντε, Νίκο, άλλη μια χάντρα στο κομπολόι σου, αν αγαπάς.
Ο ΤΙΠΟΥΚΕΙΤΟΣ ΞΑΝΑΧΤΥΠΑ 
Θα ήθελα βέβαια να πω ότι το να ακολουθεί κανείς τις επιταγές της κουλτούρας του δεν τον κάνει αυτομάτως φανατικό ή ακραίο. Μπορεί σε μας να φαίνεται έτσι, αλλά απλώς είναι διαφορετικό. Χρειάζεται προσοχή στους χαρακτηρισμούς. θα συμφωνήσετε κι εσείς, φαντάζομαι, δεδομένης της ευαισθησίας απέναντι στη χρήση της γλώσσας.
@lingua franca: Έτερον εκάτερον! Αυτό που με ενδιέφερε στο ποστ ήταν, απλώς και μόνο, η σωστή απόδοση του radical στα ελληνικά. Το σκεπτικό της απόφασης δεν με απασχόλησε, γιατί το ζήτημα είναι βέβαια τεράστιο. Τηλεγραφικά μόνο θα αναφέρω το αυτονόητο, ότι δηλαδή το γαλλικό μοντέλο για την κρατική αντιμετώπιση των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων βρίσκεται στους αντίποδες του αμερικανικού. Το αμερικανικό, όπως είναι γνωστό, προκρίνει την ατομικότητα και ενθαρρύνει τη διαφοροποίηση, ενώ το γαλλικό επιβάλλει την αφομοίωση, με την έννοια της αποδοχής κάποιων αρχών που θεωρούνται βασικές (εν προκειμένω η sécularité). Η αφεντιά μου τείνει να ταυτιστεί περισσότερο με το αμερικανικό μοντέλο, το οποίο όμως δέχεται τα τελευταία χρόνια πολλές επικρίσεις εκ των έσω. Αλλά είπαμε, το θέμα είναι πελώριο.
Απροπό, συγχαρητήρια για το μπλογκ! Δεν το ήξερα, και το ανακάλυψα χάρη στο σχόλιό σου.
Ούτως ή άλλως, με την ουσία της ανάρτησης συμφωνώ απόλυτα! Γι’ αυτό το λόγο εξάλλου σχολίασα μόνο το συγκεκριμένο σημείο της. Σ’ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.
Έχω την εντύπωση ότι το μεταφραστικό λάθος εδώ έγκειται στο έναντι («…η ‘ριζοσπαστική’ στάση της έναντι του Ισλάμ…»). Η απόδοση του radical ως ριζοσπαστικός πάει κι έρχεται (αν η μετάφραση έχει γίνει από τα Αγγλικά)• το θέμα όμως είναι ότι ο μεταφραστής δεν επέλεξε τη σωστή πρόθεση και, χωρίς να είναι στις προθέσεις του, προκαλεί σύγχυση στον αναγνώστη.
Προφανώς θα πίεζε ο αρχισυντάκτης («Στείλ’ το επιτέλους αυτό το κείμενο γιατί αλλιώς θα πληρώσεις έναντι!») και ο μεταφραστής δεν είχε το χρόνο να σκεφτεί μία καλύτερη έκφραση, όπως: «…ότι η ακραία άσκηση/εφαρμογή των αρχών του Ισλάμ δε συνάδει…»
Είναι οι απέναντι που πληρώνουν έναντι.
Ηλία, δίκιο έχεις για το έναντι. Η μετάφραση όμως δεν είναι ανάγκη να έγινε από τα αγγλικά: το radical με τον ίδιο τρόπο χρησιμοποιείται και στα γαλλικά. Δες εδώ (http://www.liberation.fr/actualite/societe/338543.FR.php)
και εδώ (http://www.lemonde.fr/societe/article/2008/07/11/une-marocaine-en-burqa-se-voit-refuser-la-nationalite-francaise_1072401_3224.html#ens_id=1072404). Είναι βέβαια αλήθεια ότι radical μπορεί πράγματι να σημαίνει ριζοσπαστικός, αλλά αυτή δεν είναι η μοναδική σημασία της λέξης, και σίγουρα δεν είναι η σημασία που έχει η λέξη στα συγκεκριμένα συμφραζόμενα — όπως άλλωστε δείχνει και η ωραία μετάφραση που προτείνεις.
Ακριβώς, το έναντι είναι που χαλάει ανεπανόρθωτα τη μετάφραση.
Καθυστερημένα, ένεκα η θερινή ραστώνη, ευχαριστώ τον οικοδεσπότη για το ομάζ’!
@Νίκος Σαραντάκος:
Κι αν με χτύπησε τ’ αγιάζ,
το σακάκι μου κι αν σταζ,
θα το κάνω το ομάζ,
έστω κι αν αλλού κοιτάζ
ο τιμώμενος — δεν πραζ.