Το λοιπόν, συνέλληνες, επειδή έχω βαρεθεί να μονολογώ –και κυρίως επειδή θα με έχετε βαρεθεί κι εσείς, το δίχως άλλο– σκέφτηκα να το κάνω λίγο πιο ιντεράκτιβ το ευλόγιον, να μπει βασικός μέτοχος και ο αναγνώστης, να γίνει λίγο νταλαβέρι γλωσσοφιλολογικό.
Εδώ και κάμποσα χρόνια με δαιμονίζει η ιδέα να κάτσω να καταγράψω τις ελληνικές στερεότυπες εκφράσεις που γεννήθηκαν σαν μεταφραστικά δάνεια από τα γαλλικά. Προσοχή: δεν εννοώ τις δάνειες λέξεις, σαν το μιζανπλί ή το μπεζ, που πέρασαν λίγο πολύ αυτούσιες στη γλώσσα μας, έστω κι αν κάποτε εξελληνίστηκαν μορφολογικά (τα τραχτέρια). Εννοώ εκφράσεις κοινολεκτούμενες της νεοελληνικής, κάποτε παροιμιώδεις, που βασίζονται σε αντίστοιχες γαλλικές και τις μεταφράζουν ή, σπανιότερα, τις προσαρμόζουν στα καθ’ ημάς. Υπάρχει ήδη αρκετά εκτενής και χρήσιμος (αν και αναπόφευκτα επιλεκτικός) κατάλογος γαλλισμών της Ελληνικής στο σχόλιο του λήμματος γαλλισμός στο Λεξικό Μπαμπινιώτη. Τον κατάλογο τον έχει ιστολογήσει και ο μαΐστωρ Κουκουζέλης εδώ. Ο Δρ Μωσέ με ενημέρωσε (δείτε τα σχόλια) ότι με το ζήτημα έχει ασχοληθεί εκτενώς ο Ν. Κοντοσόπουλος στο βιβλίο του L’influence du français sur le grec: Emprunts lexicaux et calques phraséologiques (Αθήνα 1978). Πλην εδώ στη μαύρη ξενιτιά, εδώ στα μαύρα ξένα μού είναι των αδυνάτων αδύνατο να βρω το βιβλίο, οπότε θα βασιστώ στην καλή προαίρεση των αναγνωστών.
(Απντέιτ: Στο μεταξύ, ο Nick Nicholas είχε την καλοσύνη να ξεθάψει το βιβλίο του Κοντοσόπουλου και να μου στείλει αποσπάσματα, τα οποία παραθέτω πιο κάτω. Τον ευχαριστώ θερμότατα!)
(Δεύτερο απντέιτ, πιο απντέιτεντ απ’ το προηγούμενο: ο Nick έκανε τη φοβερή παλικαριά να σκανάρει το βιβλίο του Κοντοσόπουλου και να το ανεβάσει σε μορφή PDF εδώ. Γεια σου, ρε Νικόλα θηρίο!)
Για μαγιά, δίνω εδώ λίγες τέτοιες εκφράσεις, άλλες διαλεγμένες από όσες μου έρχονται έτσι πρόχειρα στο μυαλό και άλλες κλεμένες αδιάντροπα από τον κατάλογο του Λεξικού Μπαμπινιώτη (επισημαίνω όμως την κλοπή σε παρένθεση: ΛΝΕΓ). Άντε, για να μη λένε μερικοί μερικοί ότι είμαι τελείως ασεβής προς τις αξίες του Ελληνισμού…
Όσοι αγαπάτε, στείλτε μου κι άλλα παραδείγματα με ημέιλ (tipoukeitos@yahoo.com), κι εγώ θα τα ιστολογήσω καταλλήλως, ευχαριστώντας βέβαια τους ηλε-συνεργάτες.
(Χοντρό απντέιτ: Ευχαριστίες θερμές στη Μαρία, που είχε την καλοσύνη να μου στείλει ένα σωρό γαλλισμούς της ελληνικής, που εγώ δεν τους είχα σκεφτεί καν. Και όχι μόνο αυτό, αλλά συνεχίζει ακάθεκτη!)
Έχουμε και λέμε λοιπόν:
Άκρο. Απ’ άκρου εις άκρον < d’un bout à l’autre (ΛΝΕΓ). Βλ. και καιρός.
Ανάλυση. Σε τελευταία ανάλυση < en dernière analyse (ΛΝΕΓ).
Αναπτύσσω. Αναπτύσσω δράση / δραστηριότητα < déployer ses actions / activités (Κοντοσόπουλος)
Άνεμος. Ποιος καλός άνεμος σε φέρνει; < Quel bon vent vous amène?
Ανταποκρίνομαι. Ανταποκρίνομαι στην πραγματικότητα < correspondre à la réalité (ΛΝΕΓ). Πβ. και ανταποκρίνομαι στις προσδοκίες < répondre à ses attentes.
Αντίθετος. Εκ διαμέτρου αντίθετος < diamétralement opposé (ΛΝΕΓ).
Απουσία. Έλαμψε διά της απουσίας του < il brilla par son absence (ΛΝΕΓ)
Αρχίδια. Μου σπάει τ’ αρχίδια < il me casse les couilles). Το σύνθετο σπαζαρχίδης / σπασαρχίδης είναι επίσης γαλλικής αρχής (casse-couille). Το μας πρήζει τ’ αρχίδια είναι πιθανότατα κι αυτό μεταφραστικό δάνειο (il nous gonfle les couilles), έστω κι αν (όπως επισημαίνει η Μαρία στα σχόλια) υπόκειται επίδραση από την παλιότερη ελληνική έκφραση μας πρήζει το συκώτι.
Βαλίτσα. Κάνω τις βαλίτσες μου < faire ses valises.
Βλέπω. Δεν βλέπω (το) γιατί < je ne vois pas pourquoi. Η επιβίωση της φράσης στα ελληνικά είναι εξασφαλισμένη χάρη στο αγγλικό I don’t see why. Τα βλέπει όλα μαύρα < elle voit tout en noir. Βλ. και μαύρος.
Βυθίζομαι. Βυθίζομαι στο σκότος / στο χάος < s’enfoncer dans les ténèbres / dans le chaos.
Γελάω. Γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος < rira bien qui rira le dernier.
Γλώσσα. Ξύλινη γλώσσα < langue de bois.
Γνώμη. Είμαι της γνώμης < je suis d’ avis (ΛΝΕΓ)
Εντύπωση. Αφήνω την εντύπωση < laisser l’impression. Δίνω την εντύπωση < donner l’impression (Κοντοσόπουλος). Κάνω κακή εντύπωση < faire mauvaise impression.
Ευκαιρία. Δίνω την ευκαιρία < donner l’occasion (Κοντοσόπουλος). Επωφελούμαι της ευκαιρίας < profiter de l’occasion. (ΛΝΕΓ) Εδώ ανήκει και το «πρέπει να αδράξουμε της ευκαιρίας» που ξεστόμισε πριν από χρόνια πολλά η Αλεκάρα (ΜΙΑ είναι η Αλεκάρα). Μετά άρχισε να κάνει παρέα με τη Λιάνα, τον Κώστα και άλλους ελληνομαθείς, και έστρωσε κάπως.
Έχω. Οι φράσεις έχω δίκιο, έχω λάθος μού φαίνονται μεταφραστικά δάνεια από τα γαλλικά avoir raison, avoir tort. Μπορεί όμως και να έχω λάθος, οπότε χουγιάξτε με στα σχόλια. Σίγουρο δάνειο είναι πάντως η φράση ο τάδε είχε την καλοσύνη να < il a eu l’amabilité de…
Ζωή. Δίνω σημεία ζωής < donner signe de vie (ΛΝΕΓ)
Ημερησία διάταξη < ordre du jour (Κοντοσόπουλος)
Θέση. Αν ήμουν στη θέση σου < si j’étais à ta place. Ελάτε στη θέση μου. < Mettez-vous à ma place. Τιμητική θέση < place d’honneur. Στις θέσεις σας! < À vos places! Βάζω κάποιον στη θέση του < mettre quelqu’un à sa (véritable) place. Άνθρωποι με θέση (=με εξουσία, υψηλά ιστάμενοι) < gens de place. Παίρνω θέση, λάβετε θέσεις < prendre place. (Αλλά παίρνω θέση = «εκφράζω δημόσια τη γνώμη μου» < prendre position.) Από τα γαλλικά μάς ήρθε και η θέση εργασίας < place de travail. Το ίδιο και οι θέσεις των στρατευμάτων < place forte, place de guerre.
Ιστορία: Με την έννοια της (συχνά σκόπιμης) πρόκλησης δυσχερειών ή συγκρούσεων. Ήρθε να μας κάνει ιστορίες < il est venu faire des histoires. Ήταν ολόκληρη ιστορία να βρω το σπίτι σου < ce fut toute une histoire que de trouver ta maison.
Καιρός. Από καιρού εις καιρόν < de temps en temps (ΛΝΕΓ). Βλ. και άκρο.
Κάνω. Οι φρ. κάνει ζέστη, κάνει κρύο μου φαίνονται μεταφραστικά δάνεια από τα γαλλικά il fait chaud, il fait froid. Με κάθε επιφύλαξη όμως (πείτε μου κι εσείς τι νομίζετε). Σίγουρο πάντως δάνειο είναι η φράση κάνει πιο … (ωραίο, σικ ή άλλα κατηγορούμενα): πβ. γαλλ. ça fait mieux, ça fait plus chic. Επίσης, το αργκοτικό την κάνω = φεύγω πιθανότατα έχει την αρχή του στο γαλλικό (επίσης αργκοτικό) se faire la valise/la malle/se la faire. Την επισήμανση την οφείλω στον Dinogaroux (κατά κόσμον Ντίνο Γαρουφαλιά), δείτε και τα σχόλια.
Καραμπινάτος: Γρίπη καραμπινάτη, απάτη καραμπινάτη κτλ. < une grippe carabinée, un scandale carabiné. Μάλλον από τη γλώσσα των ναυτικών (une brise carabinée, un vent carabiné).
Καρότο. Σε συνδυασμό με το μαστίγιο δηλώνει αυτό που λέγανε άλλοτε σκοτσέζικο ντους: μια με το καλό και μια με το άγριο δηλαδή. Είναι προφανές ότι η έκφραση μας έρχεται από τον καιρό των αμαξάδων, που κρέμαγαν ένα καρότο μπροστά από τ’ άλογο, για να το κάνουν να τρέξει πιο γρήγορα καθώς θα κυνηγάει το καρότο· αν το ζο δεν συμμορφωνότανε, υπήρχε βέβαια και το καμουτσίκι. Η έκφραση, έτσι όπως χρησιμοποιείται σήμερα, αποτελεί σαφώς μεταφραστικό δάνειο από τα Αγγλικά (stick and carrot). Όπως όμως μου επισημαίνει η Μαρία, έχουν και τα Γαλλικά παρόμοια έκφραση, ήγουν la carotte ou le bâton, η οποία για άγνωστους λόγους δεν πολιτογραφήθηκε στη γλώσσα μας τον καιρό της παντοκρατορίας της Γαλλικής. Το ενδιαφέρον πάντως είναι ότι και στα Γαλλικά αλλά και στα Αγγλικά μιλάνε για καρότο και για ματσούκι (carotte ou bâton, stick and carrot). Το παρ’ ημίν μαστίγιο οφείλεται μάλλον σε προσπάθεια (τι άλλο;) ευπρεπισμού, καθότι είναι μπασκλάς να πεις καρότο και ματσούκι.
Κάστανα. Βγάζω τα κάστανα από τη φωτιά < tirer les marrons du feu (ΛΝΕΓ). Η γηγενής και πατροπαράδοτη ελληνική έκφραση είναι, βέβαια, βγάζω το φίδι απ’ την τρύπα.
Καταγωγή. Στη φρ. έλκω την καταγωγή < tirer son origine.
Κατακάθι. Στη φρ. κατακάθι(α) της κοινωνίας < marc (κυριολεκτικά, το κατακάθι του καφέ, του τσαγιού κτλ.)
Κοινή γνώμη < opinion publique.
Κόπος. Αξίζει τον κόπο < ça vaut (bien) la peine (ΛΝΕΓ)
Κρύο, ζέστη. Δε μου κάνει ούτε κρύο ούτε ζέστη (=με αφήνει αδιάφορο) < Ça ne me fait ni chaud ni froid.
Λαμβάνω χώρα. < avoir lieu.
Λέξη. Παίζω με τις λέξεις < jouer avec les mots (ΛΝΕΓ). Με μια λέξη < en un mot (ΛΝΕΓ). Βλ. και λόγια.
Λέω. Στην ερώτηση σου λέει; (= σου αρέσει;) < ça te dit?
Λογαριασμός. Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους < les bons comptes font les bons amis.
Λόγια. Με άλλα λόγια (και καθαρευουσιανιστί εν άλλοις λόγοις) < en d’autres mots.
Λυπητερός. Η λυπητερή = ο λογαριασμός (κυρ. εστιατορίου) < la douloureuse. Το θηλυκό γένος στα ελληνικά δεν έχει νόημα, αφού ο λογαριασμός είναι αρσενικός· δικαιολογείται μόνο ως μηχανική μετάφραση από τα γαλλικά, όπου το douloureuse προσδιορίζει το εννοούμενο l’addition (ο λογαριασμός). Στα σχόλια ο Dinogaroux επισημαίνει ότι η λυπητερή λέγεται dolorosa και στα ισπανικά και στα πορτογαλικά
Μαλλιά. Τραβηγμένος από τα μαλλιά < tiré par les cheveux.
Μαύρος. Κάνω μαύρες σκέψεις < faire des pensées noires. Είναι στις μαύρες του < il est dans son noir. Μαύρη εργασία < travail au noir.
Μεταξύ. Η Μαρία μάς θυμίζει εδώ το ξεχασμένο πια μεταξύ σφύρας και άκμονος (< entre le marteau et l’enclume), καθώς και το μεταξύ τυρού και αχλαδίου (entre la poire et le fromage). Θα προσέξατε ότι στη δεύτερη περίπτωση άλλαξε η σειρά των εδεσμάτων: πρώτα το τυρί κι ύστερα το φρούτο. Να υποθέσουμε ότι πρόκειται για προσπάθεια να προσαρμοστεί η φράση στα καθ’ ημάς αριστοκρατικά ήθη; Βλέπετε, το εν Ελλάδι πόπολο δεν έτρωγε τυρί μεταξύ κύριου πιάτου και επιδορπίου, ενώ φυσικά κανένας δεν έτρωγε αχλάδια πριν απ’ το τυρί. Αν έχει κανείς σίγουρη εξήγηση της αντιστροφής, ας μας φωτίσει κι εμάς.
Μέτρο. Στο μέτρο του δυνατού < dans la mesure du possible (ΛΝΕΓ). Από εδώ μάλλον και το καθαρευουσιάνικο έν τινι μέτρω < dans une certaine mesure.
Μηχανή. Πολεμική μηχανή < machine de guerre (Κοντοσόπουλος)
Μύτη. Ο τάδε μού μπαίνει στη μύτη < avoir quelqu’un dans le nez. Σέρνω / τραβάω κάποιον απ’ τη μύτη < mener quelqu’un par le bout du nez / par le nez. Δεν βλέπει πέρα από τη μύτη του < Ne pas voir plus loin que le bout de son nez (Κοντοσόπουλος). Κάτω από τη μύτη του < (quelque-chose passe / file) sous le nez de quelqu’un. Μιλάω με τη μύτη < parler du nez.
Νερό. Ψαρεύω σε θολά νερά < pêcher en eau trouble. Βλ. και ψάρι.
Νίκη. Συντριπτική νίκη < une victoire écrasante.
Όψη. Εκ πρώτης όψεως < de première vue (ΛΝΕΓ).
Παίρνω. Πώς παίρνετε τον καφέ σας; < Comment prenez-vous votre café? Δεν μπορεί να έρθει στο τηλέφωνο, παίρνει το μπάνιο της < elle ne peut pas venir au téléphone, elle prend son bain.
Πιθανότητα. Κατά πάσα πιθανότητα < selon toute probabilité (ΛΝΕΓ).
Πλαίσιο. Στο πλαίσιο του/των… < dans le cadre de / des. (ΛΝΕΓ)
Πλευρά. Από πλευράς Υπουργού δεν υπήρξε καμία αντίδραση < du côté du Ministre il n’y eut aucune réaction.
Προηγούμενο. Άνευ προηγουμένου < sans précedent (ΛΝΕΓ)
Πυρ. Ανοίγω πυρ < ouvrir le feu, ιδ. στη φρ. «ouvrez le feu!», που μεταφράστηκε κι αυτή, σχεδόν κατά λέξη, ως «άρξατε πυρ!» (Κοντοσόπουλος). Όπως μου θυμίζει η Μαρία, υπάρχουν κι άλλα παρόμοια μεταφραστικά δάνεια με το πυρ: παύσατε πυρ < cessez le feu, μεταξύ δύο πυρών < entre deux feux, διασταυρούμενα πυρά < feux croisés, βάπτισμα του πυρός < baptême du feu.
Ραντεβού. Η ίδια η λέξη είναι γαλλική, βέβαια, το ίδιο και η έκφραση δίνω ραντεβού < donner rendez-vous.
Ράσο. Το ράσο δεν κάνει τον παπά < L’habit ne fait pas le moine (της γαλλικής παροιμίας η πατρότητα αποδίδεται καμιά φορά στον Ραμπελαί).
Σιγή. Τηρώ σιγήν < garder (le) silence (ΛΝΕΓ)
Συμφέρον. Το καλώς εννοούμενο συμφέρον < l’intérêt bien compris (ΛΝΕΓ)
Συμφωνία. Φτάνω σε συμφωνία < arriver à un accord (ΛΝΕΓ).
Σύννεφα. Πέφτω απ’ τα σύννεφα < tomber des nuées.
Σώμα. Σώμα στρατού < corps d’armée (Κοντοσόπουλος).
Τάξη. Βάζω τάξη < mettre de l’ordre (Κοντοσόπουλος).
Τάπης. Θέτω / επαναφέρω το θέμα επί τάπητος. Το θέμα είναι / επανέρχεται επί τάπητος < jetter / mettre / être / revenir sur le tapis. Βλ. και ταπί, χαλί. Όπως μου επισημαίνει η Μαρία, το θέτω επί τάπητος είναι αναμφίβολα ένα από τα πιο γελοία μεταφραστικά δάνεια της καθαρεύουσας. Στα ελληνικά, τάπης είναι μόνο το χαλί, ενώ στα γαλλικά tapis, εκτός απ’ την τσόχα, είναι και οποιοδήποτε κάλυμμα τραπεζιού ή γραφείου, ακόμα και του μπιλιάρδου, που το ύφασμά του θυμίζει χαλί. Το τραπέζι (αχ αυτές οι συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης, table ronde δηλαδή!) γύρω απ’ το οποίο συνεδριάζει ένα διοικητικό συμβούλιο καλύπτεται από πράσινο tapis. Έτσι, στα γαλλικά η έκφραση έχει νόημα, ενώ στα ελληνικά είναι παράλογη.
Ταπί. Είμαι ταπί, είμαι ρέστος και ταπί < être tapis. Πβ και jouer tapis, «τα παίζω όλα για όλα» (από το tapis, την τσόχα του πόκερ). (Αυτοκριτικό αυτοσχόλιο: παραδέχομαι ότι αυτό δεν είναι μεταφραστικό δάνειο, αφού η λέξη πέρασε αυτούσια στα ελληνικά. Αλλά δεν άντεξα στον πειρασμό.)
Τιμή. Έχω την τιμή να… < j’ai l’honneur de… Βλ. και θέση.
Τόπος. Επί τόπου < sur place. Είμαι / βρίσκομαι / παραμένω επί τόπου < être / rester sur place. Κάνω τόπο (για να περάσει κάποιος) < faire place à quelqu’un.
Τρελός. Τρελή ή ζουρλή (θηλυπρεπής άντρας) < folle. (Εξ ου και το la cage aux folles)
Ύπαρξη. Λόγος ύπαρξης / υπάρξεως < raison d’être (ΛΝΕΓ)
Ύπνος. Ο ύπνος του δικαίου < le sommeil du juste.
Υπόθεση. Με την έννοια της συνταρακτικής πολιτικής είδησης που απασχολεί για πολύ καιρό μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης (< opinion publique)· ο όρος συνήθως υπονοεί και δολοπλοκίες, συνωμοσίες, παρασκήνιο. Λέμε π.χ. υπόθεση Πολκ, υπόθεση Λαμπράκη. Έτσι και στα γαλλικά, l’affaire Dreyfus.
Χαλί. Στρώνω το κόκκινο χαλί (για κάποιον) < dérouler le tapis rouge.
Χαριστική βολή < coup de grâce (Κοντοσόπουλος).
Χέρι. Βρίσκομαι σε καλά χέρια < être / tomber en bonnes mains / en mains sûres ή remettre en / entre de bonnes mains / en mains sûres. (Κοντοσόπουλος)
Ψάρι. Σαν ψάρι έξω απ’ το νερό < comme un poisson hors de l’eau.
Κάμποσους γαλλισμούς είχε, παλιότερα, και η γλώσσα της αλληλογραφίας, κυρίως της υπηρεσιακής. Ας πούμε, το «διά της παρούσης έχομεν την τιμήν» μεταφράζει κατά λέξη το «par la présente, nous avons l’honneur». Το ίδιο ισχύει και για τα τρέχοντος μηνός, τρέχοντος έτους, που μεταφράζουν τα mois courant, année courante.
Η Μαρία επισημαίνει εξάλλου ότι και η γλώσσα του φλερτ και της γενετήσιας συνεύρεσης έχει κάμποσους γαλλισμούς (ε, αλίμονο!). Ορίστε μερικά παραδείγματα:
1. Έχω σεξαπίλ < avoir du sex-appeal. Φυσικά, το sex-appeal αγγλικό είναι, αλλά εμείς το μάθαμε πιθανότατα απο τα γυναικεία περιοδικά του μεσοπολέμου και των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων, που αντέγραφαν τα γαλλικά.
2. Κάνω τα γλυκά μάτια < faire les yeux doux
3. Είναι τσιμπημένος με κάποιον/α < en pincer pour quelqu’un. Η Μαρία υποθέτει ότι μπορεί να πρόκειται για σύμπτωση, αλλά δεν το νομίζω.
4. Κοιμάμαι με κάποιον < coucher avec quelqu’un .
5. Κάνω πίπες < faire des pipes
6. Μένω μπουκάλα, αφήνω κάποιον μπουκάλα < rester en carafe, laisser qqn en carafe — αν και ο Dinogaroux παρατηρεί στα σχόλια ότι η έκφραση poser un lapin είναι πιο συνηθισμένη από το laisser en carafe. Πιθανότατ βέβαια το απαρχαιωμένο πια laisser en carafe να πέρασε στη νεοελληνική αργκό τον καιρό που ήταν ακόμη ακμαίο.
7. Κρατάω φανάρι < tenir la chandelle. (Διευκρινίζει η Μαρία: «Δεν ξέρω τι έκανε η δική μας αριστοκρατία, στη Γαλλία πάντως προ ηλεκτρισμού η σουμπρέτα ή ο βαλές κτατούσαν το κερί κανονικά κατά τη διάρκεια των ερωτικών περιπτύξεων των αφεντικών τους»).
8. Κάνω εξηνταεννιά < faire soixante-neuf. Εδώ η Μαρία μάς υποδεικνύει άσεμνο γαλλικό άσμα, δημοσιευμένο στο Le Parnasse satyrique το 1881, παρακαλώ. Παραθέτω την επίμαχη στροφή:
Du Dieu Bacchus, quand accablé d’ivresse,
Le vît mollit, et sur le con s’endort…
Soixante-neuf ! Et son vît se redresse,
Soixante-neuf ferait bander un mort !
O Clitoris, ton parfum de fromage,
Fait regimber nos engins glorieux ! (oui glorieux !)
A ta vertu, nous rendons tous hommage,
Gamahuchons, c’est le plaisir des Dieux.
Και δική μου πρόχειρη μετάφραση (χωρίς ρίμες και τζάντζαλα):
Του θεού Βάκχου το πουλί, σαν είναι σκνίπα στο μεθύσι,
κουρνιάζει και ξαπλώνει στην τσουτσού, αποσταμένο…
Εξήντα εννιά! Κι αμέσως το πουλί ξαναπετιέται ολόρθο!
Εξήντα εννιά! Και πτώμα να’σαι, θα καυλώσεις στα γεμάτα.
Ω Κλειτορίς, μια τζούρα απ’ τ’ άρωμά σου το τυρένιο,
και μουλαρώνουν ένδοξα τα ένδοξά μας εργαλεία.
Γονατιστοί το μεγαλείο σου οι θνητοί όλοι προσκυνούμε.
Γλείψε και ρούφα: είναι ηδονή παραδεισένια, θεία.
Σε μεταγενέστερο στάδιο, ή σε δεύτερο χρόνο, αν προτιμάτε (dans un deuxième temps), θέλω να προσθέσω και πληροφορίες σχετικά με την προέλευση, λόγια, λαϊκή ή αστική, των εκφράσεων αυτών, καθώς και σχετικά με την κατά προσέγγιση χρονολογία εισαγωγής τους. Αλλά αυτό μπορεί να περιμένει λίγο (cela peut attendre un peu).
Αγαπητέ συνάδελφε,
Εξαιρετικά ενδιαφέρον το θέμα που διαλέξατε. Ίσως θέλατε να γνωρίζετε ότι πριν από τριάντα χρόνια δημοσίευσε σχετική εξαντλητική μελέτη ο Νικόλαος Κοντοσόπουλος: L’influence du français sur le grec. Emprunts lexicaux et calques phraséologiques (Αθήνα 1978). Είναι ακόμη διαθέσιμη στην αγορά.
Πρόκειται για εξαιρετικό έργο με ενότητες αφιερωμένες τόσο στα σημασιολογικά όσο και στα μεταφραστικά δάνεια (λέξεων και φράσεων), το οποίο θα παραμείνει αξεπέραστο, καθώς απεικονίζει μια εποχή γαλλικής επιρροής που παρήλθε ανεπιστρεπτί για τα Ελληνικά. Είναι χρήσιμο να το λάβετε υπ’ όψιν σας.
Ευχαριστώ.
@Αγαπητέ Dr Moshe: Σας ευχαριστώ πολύ για την επισήμανση. Το βιβλίο του Κοντοσόπουλου (πρόκειται, θαρρώ, για τη διδακτορική διατριβή του) το ήξερα μόνο από παραπομπές, δεν το έχω πιάσει στα χέρια μου. Είναι ενδιαφέρον που, κατά τα λεγόμενά σας, είναι ακόμα διαθέσιμο στην αγορά: στα ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία πάντως δεν το βρίσκω. Ακόμα χειρότερα, οι ενταύθα πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες, αν και κατά τα άλλα άριστα ενημερωμένες, Κοντοσόπουλο δεν έχουν. Το ίδιο συμβαίνει δυστυχώς και με το εξίσου χρήσιμο βιβλίο της Α. Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Νεολογικός δανεισμός της νεοελληνικής: Άμεσα δάνεια από
τη γαλλική και αγγλοαμερικανική (Θεσσαλονίκη 1994). Μου είναι λοιπόν αδύνατο να δουλέψω με τις πηγές που πρέπει, γι’ αυτό και απευθύνθηκα στους μερακλήδες συνιστολογούντες. Βάλτε, αν αγαπάτε, κι εσείς ένα χεράκι.
Ευχαριστώ, αγαπητέ μου, για την απάντηση.
Λυπούμαι ότι δεν έχετε τις πηγές αυτές, επειδή και τα δύο βιβλία είναι διαθέσιμα στην Ελλάδα. Το βιβλίο τής Συμεωνίδου πραγματεύεται άμεσα δάνεια, όχι σημασιολογικά ή μεταφραστικά (μολονότι υπάρχουν νύξεις και για αυτά), ενώ οι γαλλισμοί που πέρασαν στην ελληνική γλώσσα ως φραστικά δάνεια έχουν καταχωριστεί και ταξινομηθεί σε κατηγορίες από τον Κοντοσόπουλο.
Ο ίδιος ασχολήθηκε κατ’ εξοχήν με τη διαλεκτολογία, η δε διδακτορική του διατριβή αφορούσε σε γλωσσογεωγραφικά φαινόμενα της Κρητικής διαλέκτου.
Εύχομαι καλή συνέχεια.
Φανταστικό post.
Έχω εντοπίσει παρόμοιες περιπτώσεις και στα Αγγλικά (απο τις οποίες όμως πρός το παρόν μπορώ μόνο να θυμηθώ το In any case-> Εν πάσει περιπτώσει (Υπάρχουν και άλλα) (Προφανώς τα βιβλία που αναφέρετε παραπάνω έχουν καλύψει όλες τις περιπτώσεις)
Ήθελα να το γράψω και στο προηγούμενο post αλλά ίσως είναι πιο κατάλληλο σε αυτό:
Το ερώτημα εδώ (προσωπική άποψη τουλάχιστον) είναι το εξής…Πρόκειται για μεταφραστικό δάνειο ή μήπως για κοινό τρόπο σκέψης; Μήπως δηλαδή, παρόμοιες κατασκευές βρίσκοντε και σε γλώσσες οι οποίες είναι ελάχιστα επιρρεασμένες απο άλλες; Δηλαδή όπως και να το κάνεις…και η Εσκιμόικη γλώσσα και μια διάλεκτος που τη μιλάνε 5 άνθρωποι σε ένα χωριό στη Μοζαμβίκη έχει την ανάγκη να εκφράσει το Εν πάσει περιπτώσει, το λογοπαίγνιο, το εκ πρώτης όψεως, κλπ.
Και το δεύτερο που είχα στο μυαλό μου είναι πόσο πίσω (Στη νεότερη ιστορία) πρέπει να πάμε για βρούμε κείμενα χωρίς κανένα δανεισμό; (Πρίν τον δεύτερο παγκόσμιο; Πρίν τον πρώτο;)
Όχι για κανένα άλλο λόγο….Έτσι για να δούμε πώς περιγράφονταν τα αντίστοιχα νοήματα πρό του δανεισμού.
ΑΑ, και το «εν πάση περιπτώσει» είναι το γαλλικό en tout cas, το οποίο κακομεταφράστηκε και έδωσε το «σε κάθε περίπτωση».
Ρωτάς:πόσο πίσω (Στη νεότερη ιστορία) πρέπει να πάμε για να βρούμε κείμενα χωρίς κανένα δανεισμό; (Πριν τον δεύτερο παγκόσμιο; Πριν τον πρώτο;)
Όσο πίσω και να πας δε θα βρεις αυτό που ζητάς. Μόνο απομονωμένες ανθρώπινες κοινότητες δε δανείζονται. Αλλιώς υπάρχει νταραβέρι, αλισβερίσι, πάρε δώσε, αν προτιμάς, ή σκέτο πάρε, όπως είναι η περίπτωσή μας τους τελευταίους αιώνες.
@AA: H Παραρλάμα σού έδωσε την απάντηση και στις δύο ερωτήσεις σου! Δάνεια έχουν όλες οι γλώσσες σε όλες τις εποχές. Η αρχαία ελληνική, ακόμα και της κλασικής περιόδου, έχει κάμποσα, είτε προελληνικά (σαργός, κάππαρη, Λυκαβηττός) είτε κλεμμένα από ανατολικές, κυρίως σημιτικές, γλώσσες (χρυσός, γείσον, παράδεισος).
Σας ευχαριστώ πολύ.
Αναρρωτίεμαι αν έχει μετρηθεί αυτή η «επικάλυψη» ανάμεσα στις γλώσσες και αν μεγαλώνει με το χρόνο. Νομίζω οτι πρέπει να μεγαλώνει γιατί οι «ανεξάρτητες» ομάδες που έπρεπε να αναπτύξουν η κάθε μια το δικό της τρόπο επικοινωνίας έρχοντε πλέον όλο και πιο κοντά. Το πρόβλημα είναι οτι οι λέξεις αλλάζουν νόημα ανάλογα με το θεμα Οπότε μάλλον μπορεί να μετρηθεί για μια πολύ περιορισμένη κατηγορία επικοινωνίας.
Γεια σου Νέε και προ αιώνων Τιπούκειτε!
Είπα να ‘ρθω κι απ’ τα μέρη σου να σου πω ένα γεια.
Το ποστ σου μου θύμισε έναν παρόμοιο, πρόχειρο κατάλογο που έδινε ο Ελισαίος Γιαννίδης στο «Γλώσσα και Ζωή» το 1908. Σε αυτό τον κατάλογο θα βρεις π.χ. τα «θέτω εν αμφιβόλω», «λαμβάνω χώρα» (πιστεύω η γελοιότητά του είναι εφάμιλλη με τον «τάπητα»), «δοθέντος/ δεδομένου ότι», «υπέκυψε εις τα τραύματά του», «τηρουμένων των αναλογιών», «όρος συγκρίσεως» (αλήθεια, στους αρχαίους γραμματικούς η έννοια αυτή δεν υπήρχε;), «έπεσε θύμα», «παρουσιάζει δυσκολίας», «εστέφθη υπό επιτυχίας» (a été couronné de succέs).
Το εγχείρημα δεν είχε επιστημονικές αξιώσεις, ούτε ο κατάλογος ήταν εξαντλητικός. Ο άνθρωπος ήθελε να πει κάτι που έχει και σήμερα το ενδιαφέρον του: Οι λόγιοι και οι εφημερίδες της εποχής εκείνης που έλεγαν ότι η Δημοτική «χαλάει τη γλώσσα» ήταν οι ίδιοι που λανσάρανε ως λόγια γλώσσα ένα ελληνο-γαλλικό ιδίωμα.
Σήμερα βρίσκουμε αντίστοιχα εφημερίδες που ακολουθούν γλωσσικό ευπρεπισμό και προγράφουν λέξεις μόνο και μόνο επειδή χρησιμοποιούνται στον προφορικό λόγο, όπως «παίρνω» ή «μπαίνω», με αποτελέσματα ενίοτε κωμικά («ο παίκτης εισήλθε στη μεγάλη περιοχή»), να χρησιμοποιούν κατά κόρον ελληνοαμερικάνικο νιουσπίκ π.χ. στις σομόν σελίδες τους με τα οικονομικά ρεπορτάζ.
Φίλτατε Φούφουτε και πρώην(;) Ηλεφούφουτε, ευχαριστώ για την επίσκεψη και ελπίζω να σου άρεσε το νεραντζάκι. Η πληροφορία σου για τον κατάλογο του Γιαννίδη είναι πολύτιμη και, βέβαια, επιβεβαιώνει το χιλιοειπωμένο, ότι δηλαδή η καθαρεύουσα, τουλάχιστο στη χύδην εκδοχή της (αχ, το φχαριστήθηκα!), ενδιαφερόταν πρωτίστως για τον υποτιθέμενο εξευγενισμό της ελληνικής και όχι τόσο για τον εξαρχαϊσμό της δημοτικής. Υπάρχει και αρκετά ενδιαφέρουσα σχετική συζήτηση στο μπλογκ του μαΐστορα Κουκουζέλη (http://kuk.blogspot.com/2006/11/blog-post_13.html), όπου και εξαιρετικό ποίημα του Σραόσα καμωμένο εξολοκλήρου με γαλλικά calques της Ελληνικής.
Τη λίστα του Γιαννίδη ίσως θα πρέπει να τη μεταφέρω στο μπλογκ (ιδίως αν παρ’ελπίδα κατορθώσω να βρω το βιβλίο εδώ στο Τορόντο). Ώπα, μου ήρθε τώρα μόλις κι άλλος γαλλισμός: πεσόντες επί του πεδίου της τιμής (tombés sur le champ d’honneur). Ξεχασμένος μεν, γαλλισμός της καθαρευούσης δε.
Μια παρατήρηση για «το πλαίσιο/ τα πλαίσια»
Η παλιότερη μεταφορική χρήση με την έννοια του ορίου είναι σημασ. δανεισμός απ’ το γερμανικό Rahmen, im Rahmen des/der κλπ (βλ.γραφειοκρατική γλώσσα και Βαβαρούς) π.χ. στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, κινείται εκτός πλαισίου.
Η πρόσφατη χρήση με την έννοια της ευκαιρίας είναι γαλλική αλλά ελέγχεται και στα γαλλικά. Τις περισσότερες όμως φορές η έκφραση είναι εντελώς περιττή. π.χ. Στα πλαίσια (sic) του συνεδρίου για τον Τιπούκειτο θα μιλήσει ο νέος Τιπούκειτος…
Με την ευκαιρία (=στα πλαίσια) του συνεδρίου θα δοθεί συναυλία στο μπαρ Τιπούκειτος.
Μαρία, πολύ ενδιαφέρουσα η πληροφορία. Εγώ τουλάχιστον δεν ήξερα ότι το πλαίσιο χρονολογείται από του Όθωνα τα χρόνια, έστω κι αν η χρήση επεκτάθηκε αργότερα υπό την επίδραση του dans le cadre de.
Έχεις δίκιο πως η φράση «στο πλαίσιο / στα πλαίσια» είναι συχνότατα περιττή, αν και κάποτε είναι χρήσιμη σαν μετάφραση του «context(e)». Παρόμοια περιττολογία, που την έχουνε κράξει τόσοι και τόσοι, είναι το in terms of στα Αγγλικά. Δες, ας πούμε: http://www.bartleby.com/68/64/3364.html
Ξέφυγε απ’ το γραφειοκρατικό πλαίσιο και έκτοτε μας πλαισιώνει αλά γαλλικά.
@παραρλάμα
Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί το «σε κάθε περίπτωση» είναι κακομεταφρασμένο ενώ το «εν πάση περιπτώσει» είναι καλομεταφρασμένο.
(Αν κατάλαβα σωστά το πνεύμα του σχολίου σας.)
Μπουκανιέρος, το «σε κάθε περίπτωση» θα ήταν στην καθαρεύουσα «εν εκάστη περιπτώσει».Σχολαστικισμός; Ναι, αλλά μ’ ενοχλεί όπως και όλοι οι ψευτοδημοτικοί τύποι (προηγούμενα, επόμενα κλπ ) που δημιουργήθηκαν μετά την καθιέρωση της δημοτικής, απο τη στιγμή μάλιστα που έχουμε το επίρρημα πάντως ή αν αυτό ενοχλεί επειδή τελειώνει σε -ως, τα «ό,τι κι αν συμβεί», «όπως και να ‘ναι».
Η χρήση του βέβαια έχει παγιωθεί, μαζί με τα απλά και άμεσα. Επισήμανα απλώς οτι έχουμε μετάφραση της μετάφρασης του γαλλικού, δηλαδή καθαρεύουσα που καμώνεται τη δημοτική.
Τιπούκειτε, φοβάμαι ότι σου δημιούργησα ποροσδοκίες. Το πινακάκι του Ελ. Γιαννίδη είναι μικρό. Τις περισσότερες φράσεις σού τις είπα κιόλας. Ένα δισέλιδο είναι, μπορώ να σου το κάνω και φαξ.
Ενδιαφέρον έχουν οι παρατηρήσεις που κάνει. Μουτάτις μουτάντις (σ’ έβρισα τώρα!) μπορούν να εφαρμοστούν σε καταστάσεις του σήμερα.
Μεταξύ άλλων διαχωρίζει ανάμεσα στους άχρηστούς γαλλισμούς που δείχνουν μανταμσουσουδισμό και στα χρήσιμα μεταφραστικά δάνεια. Νομίζω ότι τα «σε κάθε περίπτωση» (εμπάσ’ περιπτώσ’) και «στο πλαίσιο» είναι αναπόφευκτα δάνεια, εξυπηρετικά και προσωπικά δεν ξέρω γλώσσα που να μην τα έχει. Ξέρει κανείς;
Μερικές από αυτές τις εκφράσεις υπάρχουν και σε άλλες (λατινογενείς) γλώσσες, και ιδίως τα ιταλικά. Π.χ. το «σπάω αρχίδια» υπάρχει αυτούσιο, καθώς και το επίθετο (rompi-palle ή rompi-coglioni). Επίσης, το έχω δίκιο/άδικο: avere ragione.
Μου έχουν πει επίσης ότι στα πορτογαλικά υπάρχει το Dolorosa για το λογαριασμό.
Βέβαια με τα πορτογαλικά η ελληνική δεν είχε ιδιαίτερη επαφή, με τα ιταλικά όμως είχε. Δεν μπορώ όμως να ξέρω αν από εκεί ή από τα γαλλικά δανείστηκε τις συγκεκριμένες εκφράσεις.
Περίεργε: πράγματι, οι εκφράσεις που επισημαίνεις, ασφαλώς και άλλες, υπάρχουν και στα ιταλικά, ενδεχομένως και σε άλλες λατινογενείς γλώσσες. Χρειάζεται προσοχή και, κυρίως, μεθοδική έρευνα για να διαπιστώσει κανείς αν η γλώσσα-πηγή από όπου προέκυψαν οι αντίστοιχες νεοελληνικές εκφράσεις είναι η γαλλική ή κάποια άλλη.
Tο dolorosa = λογαριασμός το βρίσκω και εδώ: http://dictionary.reverso.net/portuguese-english/dolorosa
Όπως σωστά λες, πάντως, απευθείας επίδραση στα ελληνικά από τα πορτογαλικά είναι μάλλον απίθανη. Δεν αποκλείεται το πορτογαλικό dolorosa να είναι κι αυτό γαλλισμός!
la petite douloureuse
Μαρία: Την έκφραση δεν την είχα ξανακούσει με το petite. Μάλλον φταίει που εδώ στο Κεμπέκ δεν έχουν πολλή πέραση οι γαλλικές χαριτωμενιές του τύπου petite copine και τέτοια. (Απροπό, αντί για ma petite copine ο κόσμος λέει ma blonde και ξεμπερδεύει.)
Αγαπητέ Τιπούκειτε, κατ’ αρχάς πολύ ενδιαφέρουσα και αποκαλυπτική συλλογή!
Με προβληματίζει ένα θέμα που μπορεί να έχει σχέση με γαλλισμούς. Στη Λέσχη του Βιβλίου, συγκεκριμένα εδώ (http://www.λέσχη.gr/forum/showthread.php?p=4065&posted=1#post4065), έθεσα το ζήτημα των εκφράσεων «τη λέω σε κάποιον», «μου τη σπάει», «μου τη δίνει», «μου την έπεσε», και άλλων παρόμοιων που χρησιμοποιούν αυτό το μυστήριο «τη(ν)». Είναι άραγε κάποιο ουσιαστικό που παραλείπεται; Εκφράστηκε πάντως η άποψη ότι πρόκειται για γαλλισμούς, κι έτσι σκέφτηκα να ρωτήσω εσένα και όποιον άλλον τυχαίνει να διαβάζει αυτήν την ερώτησή μου. Τί κρύβεται πίσω απ’ αυτή τη θηλυκή αντωνυμία;
Γλωσσολάγνε, καλώς ήρθες και σε ευχαριστούμε για τα σχόλια και τις ερωτήσεις. Το πρόβλημα της θηλυκής αντωνυμίας σε πολλές εκφράσεις της αργκό είναι αρκετά δύσκολο, αλλά είμαι βέβαιος ότι δεν πρόκειται για επίδραση της γαλλικής. Η πιθανότερη υπόθεση είναι πως πρόκειται για κατάχρηση. Παναπεί, από εκφράσεις όπως «την πάτησε» ή «την τυλώσαμε», όπου η αντωνυμία είχε πράγματι όρο αναφοράς (πάτησε την πεπονόφλουδα, τυλώσαμε την κοιλιά μας), η χρήση της αντωνυμίας επεκτάθηκε, καταχρηστικά, και σε άλλες αργκό εκφράσεις, ίσως επειδή η θηλυκή αντωνυμία γινόταν πια αισθητή ως κοινωνιογλωσσικός δείκτης.
Ας πούνε όμως κι άλλοι τη γνώμη τους.
Αγαπητέ Τιπούκειτε, διαβάζοντας το σχόλιό σου στου Σαραντ (κοντά μας), βρήκα αυτό το καταπληκτικό «νήμα» για τα γλωσσικά δάνεια που αναφέρεις. Επειδή συνάντησα κι άλλα γνωστά ονόματα, παιρνω το θάρρος να παραθέσω κάποια δικά μου σχόλια επί των σχολίων.
* se faire la valise/la malle/se la faire, etc.=> φεύγω, την κοπανάω, την κάνω…
* douloureuse (η λυπητερή) λέγεται dolorosa ΚΑΙ στα ισπανικά ΚΑΙ στα πορτογαλικά με την ίδια έννοια… Υποθέτω πως η γαλλική αργκό, ως πλουσιότερη και αρχαιότερη, πρέπει να είναι η πρώτη διδάξασα…Ενα τεστ DNA θα μας το ξεκαθάριζε…
* Η έκφραση «poser un lapin» είναι πιο συνηθισμένη από το «laisser en carafe» (αφήνω μπουκάλα).
* Αν επισκεφτείς το http://www.projethomere.com με το οποίο συνεργάζομαι θα βρεις ένα παλιό μου σχετικό θέμα με τίτλο «Parlez-vous frangrec?»
Ευχαριστώ για τη φιλοξενία.
Dinogaroux (κατά το loup-garou, φαντάζομαι;), καλώς όρισες στο σπιτικό μας! Τα σχόλιά σου είναι ευστοχότατα και τα αναβαθμίζω πάραυτα στο ποστ. Μου άρεσε πολύ το «se faire la valise > se la faire», που βρίσκεται (νομίζω) στις ρίζες του δικού μας «την κάνω».
Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Ειδικά για το «φεύγω», η γαλλική αργκό (με την οποία ασχολούμαι από τα φοιτητικά μου χρόνια στη Σορβόννη, τη δεκαετία του ’60) έχει πολλά συνώνυμα: εκτός από τα προαναφερθέντα, θυμάμαι: se tirer, se faire la paire, mettre les bouts, mettre les adjas, les mettre, foutre le camp, και το συμπαθητικό prendre ses cliques et ses claques, αντίστοιχο με τα δικά μας «παίρνω τα σέα μου και τα μέα μου» ή «μαζεύω τα συμπράγκαλά μου» ή «τα μαζεύω», κλπ.
Υ.Γ. Το Dinogaroux είναι ψευδώνυμο που προκύπτει από το Ντίνος Γαρουφαλιάς επί το γαλλικότερον.
Dinogaroux ή κατά κόσμον Ντίνο Γαρουφαλιά: Είσαι ο μεταφραστής/υποτιτλιστής ή πρόκειται για συνωνυμία;
Ο ίδιος, αυτοπροσώπως (sic) στη διάθεσή σας
Moi même (ma pomme, quoi!) à votre service!
The very same, at your service!
¡El mismo, a sus órdenes!
Eu mesmo, às suas órdens!
Io stesso, al vostro servizio!
أنا نفسي, في خدمتكم
Dinogaroux: Δηλώνω εντυπωσιασμένος τα μάλα! Θυμάμαι πως είχα από παλιά ξεχωρίσει τους τηλεοπτικούς υποτίτλους σου, που ήταν ασυνήθιστα φροντισμένοι σε σχέση με άλλους. Μάschαλλα!
Μια που είσαι και αραβομαθής, εκτός ΟΛΩΝ των άλλων (χαρά στο κουράγιο σου!), θα μπορούσες να μου συστήσεις μια καλή μέθοδο αυτοδιδασκαλίας για τα κλασικά / κορανικά αραβικά; Σκέφτομαι να παραγγείλω του W. M. Thackston (An Introduction to Koranic and Classical Arabic: An Elementary Grammar of the Language), που έχει και ασκήσεις με απαντήσεις, αλλά δεν ξέρω αν είναι της προκοπής.
Ευχαριστώ θερμά εκ των προτέρων!
Μπα τι βλέπω, ξαναπιάσαμε το νήμα των ελληνογαλλικών;
Λοιπόν η έκφραση μένω ή αφήνω κάποιον μπουκάλα δεν είναι συνώνυμη με την poser un lapin, που τη λέμε, όταν κάποιος δεν έρχεται καθόλου στο ραντεβού του- δε λέω στήσιμο, γιατί στα ελληνικά μπορεί να σημαίνει και τη μεγάλη καθυστέρηση.
Τιπού, όταν ο Ντίνος ανακοίνωσε το γαλλικό του «ψευδώνυμο» του έκανα το ίδιο σχόλιο.
Μαρία: Πράγματι, το είδα το δικό σου σχόλιο για το Dinogaroux – loup-garou, αλλά κατόπιν εορτής. Τα μεγάλα πνεύματα, βλέπεις.
Αν είσαι στη μαμά Ελλάς πρέπει να αλλάξεις το ρολόι σου.
Για μέθοδο θα μπορεί να σου πει κι ο ΝίκοςΛ, όταν τον πετύχεις στου γείτονα.
Μαρία, δεν μπορώ να βρω πώς αλλάζουνε την ώρα, ρε γμτ.
πίνακας ελέγχου > ρυθμίσεις > γενικά > ζώνη ώρας
(ταλαιπωρήθηκα αλλά το βρήκα και για μένα!)
Δύτη: Τσοκ μερσί! 🙂
Πολύ καλό. Τα λέει όλα. Ίσως να ήταν καλό να γίνει μια metafrasi για να αντιληφθούν και οι ξένοι κάποια πράγματα…
Βυθίζομαι στο σκότος / στο χάος
είναι απολύτως Ομηρικό
πιθανώς η σύγχρονη χρήση να είναι γαλλισμός, αλλά ανάλογες εκφράσεις υπάρχουν πρωτογενως σε πολλέςγλώσσες, όπως κόβω το χέρι μου…. βαζω το χέρι μου ή πέφτω στη φωτιά κοκ