Ενημερώνω την πολυπληθή και εκλεκτή πελατεία του ιστολογίου ότι το παλιότερο ποστάκι για τους γαλλισμούς της ελληνικής ανανεώνεται διαρκώς και έχει εμπλουτιστεί σημαντικά από τον καιρό που το πρωτανέβασα. Τελευταία, ο αγαπητός Nick Nicholas είχε την καλοσύνη (< il a eu l’amabilité) να μου στείλει παραδείγματα γαλλισμών από το ακριβοθώρητο βιβλίο του Ν. Κοντοσόπουλου, L’influence du français sur le grec: Emprunts lexicaux et calques phraséologiques (Αθήνα 1978). Τον ευχαριστώ θερμότατα και προσκαλώ κι άλλους φίλους να μου στείλουν προσθήκες και διορθώσεις!
Αρχείο
- Ιουνίου 2013
- Ιουνίου 2012
- Σεπτεμβρίου 2011
- Ιουνίου 2011
- Μαΐου 2011
- Ιανουαρίου 2011
- Νοέμβριος 2010
- Σεπτεμβρίου 2010
- Αύγουστος 2010
- Απρίλιος 2010
- Μαρτίου 2010
- Φεβρουαρίου 2010
- Νοέμβριος 2009
- Σεπτεμβρίου 2009
- Αύγουστος 2009
- Ιουνίου 2009
- Μαΐου 2009
- Μαρτίου 2009
- Φεβρουαρίου 2009
- Δεκέμβριος 2008
- Νοέμβριος 2008
- Οκτώβριος 2008
- Σεπτεμβρίου 2008
- Αύγουστος 2008
- Ιουλίου 2008
- Μαρτίου 2008
- Φεβρουαρίου 2008
- Ιανουαρίου 2008
- Δεκέμβριος 2007
- Νοέμβριος 2007
- Οκτώβριος 2007
-
Πρόσφατα άρθρα
Kατηγορίες
- Chain-mail
- Αρχαία στο σχολείο
- Αυτοαναφορικά
- Βρωμόστομα
- Γενικομανία
- Γιάννης Η. Χάρης
- ΔΟΛ
- Δημ(ι)οσιογράφοι
- Ετυμολογικά
- Εθνεγερτήρια ψεύδη
- Εκπαιδευτικά
- Ελευθεροτυπία
- Εντεψίζικα
- Καταραμένα εισαγωγικά
- Κινηματογράφος
- Κλισέ
- Κοτσάνες
- Κουνάδης
- Λερναίο κείμενο
- Λεξιλόγιο
- Λογιωτατισμοί
- Λογοκλοπία
- Μεταφραστικά
- Μεταφραστικά δάνεια
- Μεταφραστικές παρανοήσεις
- Μουρμούρα
- Παπάρες
- Συνεταιρικά
- Σκαλαθύρματα
- Της μνήμης
- Του μαγαζιού
- Υπερτρισχιλιετής
- Ψευδετυμολογικά
Πρόσφατα σχόλια
Σελίδες
Μεταστοιχεία
Ο ΤΙΠΟΥΚΕΙΤΟΣ ΞΑΝΑΧΤΥΠΑ 
Συμπληρώνοντας το πυρ.
Όλες οι εκφράσεις με πυρ και πυρά της στρατιωτικής γλώσσας είναι μεταφραστικά δάνεια (calques) απ’ τα γαλλικά:
παύσατε πυρ cessez le feu
μεταξύ δύο πυρών entre deux feux
διασταυρούμενα πυρά feux croises (όπως τα κρουαζέ στα ρούχα)
βάπτισμα του πυρός bapteme du feu
(δυστυχώς δεν μπορώ να βάλω τόνους)
Και από τον Κοντοσοπούλειο κώδικα, σελ. 204
ημερησία διάταξις ordre du jour
κλήσις υπό τας σημαίας appel sous les drapeaux
ψυχρός πόλεμος [ξέρω, παίζεται] guerre froide
χαριστική βολή coup de grâce
βάπτισμα του πυρός baptême du feu
πολεμική μηχανή machine de guerre
σώμα στρατού corps d’armée
Και θυμίζω την τρομερή συζήτηση των μεταφραστικών δανείων της καθαρεύουσα στο Ταξίδι του Ψυχάρη—εκεί που έβλεπε τα γαλλικά να ξεπροβάλλουν πίσω από τα τονοπνεύματα…
Α, και Μαρία (υποθέτω πως είσαι η ίδια Μαρία που συχνάζει στο 40κος.wordpress), μνημονεύεται και ο Γιδάς, στα παραδείγματα δανείων των γαλλικών στις διαλέκτους μέσω βουλγαρικών και τουρκικών. σελ. 75:
Απίστευτο. Πώς το μάζεψε άραγε ο Κοντοσόπουλος;
Τώρα που λες για διαλέκτους, το σχολείο μου ήταν πρώην νοσοκομείο που οι παλιοί το έλεγαν σπιτάλια. Δε νομίζω όμως να είναι απ’ τα τούρκικα (χαστανέ) και ιταλούς στη βόρεια Ελλάδα δεν είχαμε.
> Απίστευτο. Πώς το μάζεψε άραγε ο Κοντοσόπουλος;
Διευθυντής του Ιστορικού (παναπεί Διαλεκτολογικού) Λεξικού της Ακαδημίας για καμμια δεκαετία. Ό,τι επι τόπου έρευνα γινόταν από το προσωπικό, το έβλεπε.
Φραντζέζικο ή Ταλιάνικο το σπιτάλι; Αυτό το σπ- βγάζει μάτι: ιταλούς δεν είχατε (*πρόσφατα*), αλλά οι λέξεις ταξιδεύουν και εντός Ελλάδας. (Βέβαια όταν λεγόταν το σπιτάλι το μεσαίωνα, και οι φρατζέζοι προφέρανε το σπ-…)
Μαρία και Νικ: Θερμές ευχαριστίες και στους δυο σας — προπάντων για την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση!
Να συμπληρώσω ότι ξεχωριστό ενδιαφέρον, όχι μόνο λεξιλογικό αλλά και φωνολογικό, έχουν κατά τη γνώμη μου τα φραντσέζικα δάνεια της Κυπριακής. Από την τσιμινιά (<cheminée) και το πεζούνιν (<pigeon) ώσμε τη ζάμπα(<jambe) και την πρότσα(<broche). Παρόλο που η σημερινή κυπριακή διαθέτει ουρανοφατνιακά προστριβή (άηχα και ηχηρά: tsch, dzh), στις παραπάνω λέξεις η προφορά είναι καθαρά φατνιακή (ts, z), δηλαδή δεν υπάρχει πιστή αντιπροσώπευση της γαλλικής προφοράς. Αυτό δείχνει, νομίζω, πως τα ουρανοφατνιακά μπήκαν στην Κυπριακή έπειτα από τη φραγκοκρατία, και μάλλον με επίδραση της Τουρκικής. Αλλά αυτή είναι, βέβαια, πολύ μεγάλη ιστορία. Ίσως μπορεί να μας διαφωτίσει περισσότερο (και να με διορθώσει ενδεχομένως) ο Nick.
Παρότι δεν θα κάτσω να δακτυλογραφήσω ολάκερο το βιβλίο του Κοντοσό, αυτό μέσες άκρες επιβεβαιώνεται από τα παραθέματά του. (Το αν ισχύει αυτό για την ιστορική φωνολογία της κυπριακής δεν το ξέρω, αλλά αληθοφανές μια φορά είναι.) Τα μόνα σε ʃ που δίνει είναι μουσιέτα< moucheté, sorte de petites roses de couleur blanche, και σιεμινέ < chimée, «mot d’introduction plutôt recente».
Κατά τα άλλα:
τσούρα < du poitevin tsura, κατσίκα
τσαέρα < chaire = chaise [ενώ ο πολύς κόσμος το νομίζει σήμερα αγγλικό, διότι έχουν κοινή προέλευση], καρέκλα
τσαΐνα < chaîne, αλυσίδα μικρή χρυσή με κοσμήματα
κούτσι < couche, λαγοφωλιά
ρότσα < roche, πέτρα
σάντζα < science, ειδικότητα κάποιου
τσιβκιά του λαού < civé[t], λαγός στιφάδο
γιαγκέτιν < jaquette, ζακέτα
Ειδικό ετυμολογικό λεξικό της κυπριακής με τα φράγκικα έχει ο Γιαγκουλλής.
Ευχαριστώ και πάλι Νίκο! Τα τσαέρα και τσαΐνα δείχνουν βέβαια πώς προφέρονταν οι λέξεις αυτές στα μεσαιωνικά γαλλικά: όπως προφέρονται και σήμερα στο Κεμπέκ (chaïse, aïde και πάει λέγοντας).
Μεσαιωνικά κυπριακά υπό Κεχαγιόγλου-Βουστρωνίου σ.21-23
Click to access Document_353_File.pdf
Κάποιοι απ’ τους θιγόμενους του τραβήξαν αγωγή, και δε ξέρω αν εκλέχτηκε χτες στην Ακαδημία.
Μαρία: Ναι, το είχα υπόψη μου. Ως υφολογική άσκηση είναι άψογο, αλλά ως περιεχόμενο ρυπαρογράφημα (ανεξάρτητα από το τι πιστεύει κανείς για το ποιόν των θιγομένων).
Σαν το έντυπο.
Όλα τα ξέρεις πια 🙂
Απο τα παραδείγματα του Νικ μ’ άρεσε το στιβάδο, που αν το άκουγα, θα το παρετυμολογούσα σαν τσιβίκωμα του λαού. Κι αφού ο λαγός λέγεται λαός, ο λαός πώς λέγεται; λαγός;
Η ερώτησή σου, Μαρία, μου θύμισε μια σκηνή από το Αττίλας 74 του Κακογιάννη. Μιλάει στην κάμερα κάποιος αυτόπτης μάρτυρας της εισβολής και λέει ότι, με το που μπήκαν οι Τούρκοι, οι δικοί μας σκορπίσανε «όπως τα παιθκιά του λαού», δηλαδή σαν τα παιδιά του λαγού. Ο υποτιτλιστής, που προφανώς δεν πολυκαταλάβαινε το ιδίωμα, πήρε δημιουργικές πρωτοβουλίες: «We’ve become people’s orphans».
Κατά τ’ άλλα, και ο λαός λαός λέγεται! Παρόμοιο μπέρδεμα υπάρχει και με τα τραούθκια, που είναι τα τραγούδια, αλλά μπορεί να είναι και τα αρσενικά κατσικάκια (αν και αυτά λέγονται συνήθως τραουλλούθκια).
Άρα στη φωτογραφία του ρυπαρού εντύπου λογοπαίζουν. Ανοικονόμητο όμως πράγμα οι ομωνυμίες. Καταλαβαίνεις και τους Παφιώτες;
Μαρία, ποια φωτογραφία εννοείς;
Οι Πάφιτοι είναι ειδική περίπτωση: ούτε οι άλλοι κυπραίοι δεν τους καταλαβαίνουν (εξού και το σύνθημα Κύπρος-Πάφος-Ένωσις).
Α, Πάφιτοι. Άντε να παρηγορηθώ. Τι έγινε μ’ αυτούς; Έμειναν στην απομόνωση;
Στη σελίδα 12 του εντύπου υπάρχει ο Χριστόφιας-καραγκιόζης ταχυδακτυλουργός που βγάζει λαγούς.
Είπα απομόνωση: Μια ανθρωπολογική γαλλική μελέτη «κτηνοβασία, ομοφυλοφιλία και διαβατήριες τελετές στη σύγχρονη Ελλάδα» την ξέρεις; Ή ανθρ. αναφέρεται κυρίως στην Κύπρο (γουρουνίτσες) και στο παράρτημα του βιβλίου δημοσιεύει ωραία πονηρά τραγουδάκια στα κυπραίικα.
Μαρία, τώρα με πιάνεις αδιάβαστο: τη μελέτη δεν την ξέρω. Για δώσε παραπομπή!
Τιπού, τώρα το είδα.
Marie-Christine Anest, Zoophilie, homosexualite, rites de passage et initiation masculine dans la Grece contemporaine, L’ Harmattan, 1994
Στην Κύπρο η έρευνα έγινε σε χωριό της περιοχής της Σολέας, αλλά έχει και λίγη Πάφο.
Πάρε κι ένα ποιματάκι:
Δυο δόντια νασιεν το πουττί
τζαι νάκκανεν τον βίλλο
ήταν να το φοούμαστε
περίπου που τον σύλλον.
(παρντόν για την κακή προφορά)
Γεια!
Πώς πάει;
Ξεφούσκωσες; 😉
Καλό κάνει, πού και πού! Κι αν βαράμε στου κουφού την πόρτα, όλο και κάποιος άλλος ανυποψίαστος Χριστιανός που διαβάζει μπορεί να ωφεληθεί!
Ηλεφού: Όπως έχω ξαναπεί, έχω ανεβασμένη τη διαστολική και ψηλή χοληστερίνη, οπότε δεν κάνει να συγχύζομαι. Αλλά πάω και συγχύζομαι, ο μαλάκας. Τέσπα, ξεφούσκωσα! (Έχω αλάθητο φάρμακο: παιχνίδια με την κοράκλα μου.)
Λοιπόν επιστροφή στις γαλλικούρες.
Συμπληρώνω.
«Γελάει καλύτερα…» απο τον παρακάτω μύθο του Φλοριάν που μας χάρισε και το θαυμάσιο πλεζίρ ντ’ αμούρ (αυτός ευθύνεται που λένε τώρα)
http://www.shanaweb.net/florian/les-deux-paysans-et-le-nuage.htm
Πρέπει να δούμε πότε μεταφράστηκαν οι μύθοι στα ελληνικά και στη δημοτική ε.
Για την αιτία του φουσκώματος, έτσι είναι τ’ αγοράκια σ’ αυτή την ηλικία.
Μαρία, πολύ καλό! Δεν είχα ιδέα για την προέλευση της έκφρασης. Τώρα έχω!
Άρθρο της Αθήνη για τις πρώτες ελληνικές μεταφράσεις του Φλοριάν. Μύθοι των ζώων μεταφράστηκαν στον προεπαναστατικό Λόγιο Ερμή.
http://www.ems.gr/analytikos-katalogos-ekdoseon/ellinika/ellinika-45-2.html
Αμ, δεν τα θυμάμαι;!
Μπα, το θεωρώ εντελώς απίθανο να ήσουνα τέτοιος πρήχτης στα νιάτα σου.
Του έρωτα και της αγάπης (Τέρμα τα στρατιωτικά.)
Έχει σεξαπίλ = avoir du sex-appeal
Αγγλικό αλλά ήρθε σίγουρα σε μας απο τα γυναικεία τότε περιοδικά και τώρα λάιφ στάιλ μέσω των γαλλικών. Το ωραίο βιβλιαράκι που σου σύστησα Τιπού, λέει οτι διαδόθηκε στη Γαλλία απ’ τα αμερικάνικα στρατά στο μεσοπόλεμο και υιοθετήθηκε εύκολα χάρη στην παρετυμολογία sexe-a-pile.
Κάνω τα γλυκά μάτια =faire les yeux doux
Είναι τσιμπημένος με κάποιον/α= en pincer pour quelqu’un (μπορεί να είναι και σύμπτωση καθότι της λαϊκής γλώσσας)
Κοιμάμαι με κάποιον = coucher avec quelqu’un
(Όλοι θυμούνται το σχετικό άσμα)
Και φυσικά ο κεραυνοβόλος , αλλά αυτό δεν είναι έκφραση, και άλλα ακατάλληλα που για να γράψω χρειάζομαι την άδεια του ιδιοκτήτη.
Μαρία, ανακηρύσσεσαι δικαιωματικά μεγάλη ευεργέτιδα του ιστολογίου και επίτιμος πολίτης Βόλου και Πάφου. Θα περάσω πάραυτα στη λίστα τις σχετικές εκφράσεις. Στο μεταξύ, αυτό το θηρίο ο Nick Nicholas πήγε και σκανάρισε τις σχετικές σελίδες από το βιβλίο του Κοντοσόπουλου. Θα δώσω λίνκι πάραυτα.
Απροπό, ο ιδιοκτήτης σού δίνει ασμένως την άδεια να γράψεις τα ακατάλληλα!
Μετά το Μάριο όλα επιτρέπονται.
Γλωσσικές ποικιλίες
1.κάνω πίπες faire des pipes
2.κάνω εξηνταεννιά faire soixante-neuf
Και μην ακούσω για συμπτώσεις, γιατί στην πρώτη έκφραση υπήρξε εξευρωπαϊσμός, ενώ για τη δεύτερη υπάρχει το περίφημο άσεμνο άσμα, κάτι σα τα δικά μας γαμοτράγουδα, δημοσιευμένο στο:
Le Parnasse satyrique, 1881, όπου και η επίμαχη στροφή.
Du Dieu Bacchus, quand accablé d’ivresse,
Le vît mollit, et sur le con s’endort…
Soixante-neuf ! Et son vît se redresse,
Soixante-neuf ferait bander un mort !
O Clitoris, ton parfum de fromage,
Fait regimber nos engins glorieux ! (oui glorieux !)
A ta vertu, nous rendons tous hommage,
Gamahuchons, c’est le plaisir des Dieux.
Δύο συμπτώσεις (;)
μένω μπουκάλα, αφήνω κάποιον μπουκάλα
rester en carafe, laisser qqn en carafe
κρατάω φανάρι = tenir la chandelle
Δε ξέρω τι έκανε η δική μας αριστοκρατία, στη Γαλλία πάντως π.η (προ ηλεκτρισμού) η σουμπρέτα ή ο βαλές κτατούσαν το κερί κανονικά κατά τη διάρκεια των ερωτικών περιπτύξεων των αφεντικών τους.
Τιπούκειτε, τα έχει τα πονηρά ο Κοντοσό ή μ’αφήνεις και γράφω παπαριές;
Μαρία: Το κυπριακό «μυλωμένο» εμbολλά καλόν, α! Και vagina dentata και απ’ όλα. Μια διορθωσούλα μόνο: περίΤου που τον shύλλον, όχι «περίπου» (περίτου = περισσότερο).
Το λίνκι στο βιβλίο του Κοντοσό το ανέβασα στο ποστ για τις γαλλικούρες (το παλιό). Ρίξε μια ματιά!
Ευχαριστούμε Νικ.
Τιπού έριξα πολλές ματιές. Εντυπωσιακή η κλοπή!Έχει ενδιαφέρον να δει κανείς μετά απο 30 χρόνια τι έχει διατηρηθεί, τι μεταφράστηκε απ’ την καθαρεύουσα τη δημοτική (εν πάση περιπτώσει) κλπ.
Κάτι άφησε και για μας. (εκτός κι αν υπάρχουν κι άλλοι πίνακες πριν απ’ τη σ.193)
Μόλις είδα οτι ενσωμάτωσες τις πίπες και διάβασα την εξαιρετική μετάφρασή σου. Έχω όμως μια απορία. Γιατί έκανες το Βάκχο ομοφυλόφιλο; Στο Βόλο το πουτί το λέτε τσουτσού; Ή μήπως στο Κεμπέκ έχουν μπερδέψει τα πράματα όπως με τα γκος; Quand on est con, on est con.
Μαρία, ναι, το πουττίν είναι τσουτσού στα βολιώτικα! Άμα είναι αμφίσημο, να βάλω κανένα πιο χοντρό συνώνυμο. Οι πουριτανισμοί μάς μαράνανε τώρα…
Είναι απίστευτοι αυτοί οι Βολιώτες.
Θέλουμε τη βοήθεια του Νικ, που έχει τον Κοντοσό, για να μάθουμε αν αποδελτίωσε τις μεταφράσεις γαλλικών ρομάντζων στον ελληνικό τύπο του 19ου αι. που δημοσιεύονταν σε συνέχειες. Ήταν κι ο μόνος δρόμος για να περάσουν στα ελληνικά εκφράσεις απο την καθημερινή κουβέντα.
Ο Κοντοσόπουλος αποδελτίωσε και έντυπο υλικό, αν και δεν λέει ποιο: είναι πάντως πεισμένος, πως αποδελτίωσε αρκετά για να έχει το 95% των γαλλισμών της ελληνικής (σε λεξιλόγιο). Μάλιστα με αστερίσκο σημειώνει τις εκφράσεις που φρονούσε πως ήταν τρέχουσες, οπότε αποδελτίωσε και εκφράσεις που δεν κυκλοφορούσαν πια προφορικά.
Πάντως κι απ’ όσα αναφέρει (π.χ. τραγούδια σε επιθεωρήσεις, αποκλειστικότητα γαλλικών σαν ξένη γλώσσα στο σχολείο προπολεμικά), ήταν τόση η γαλλομάθεια παλαιότερα στην μπουρζουαζία, που δεν νομίζω πως ήταν όντως ο μόνος δρόμος.
Νικ, ευχαριστώ που ανταποκρίθηκες. Η γαλλομάθεια κάποιων αστών είναι δεδομένη. Η αγγλική άρχισε να ανταγωνίζεται τη γαλλική και να την εκτοπίζει σιγά σιγά τη δεκαετία του 60. Έτσι εξηγούνται άλλωστε και τα δάνεια στη μόδα, στην κουζίνα, στο αυτοκίνητο. Όπως βέβαια και γαλλικές εκφράσεις με σημασία που δεν υπάρχει στα γαλλικά π.χ. jour fixe.
Οι στερεότυπες όμως εκφράσεις, τα ρηματικά και ονοματικά σύνολα που καταγράφει ο Κοντοσό σχετίζονται, έτσι νομίζω, με το γραπτό λόγο και τη γλώσσα της γραφειοκρατίας. (άλλο μεταφραστικό δάνειο και με γνωστό το γλωσσοπλάστη).
Αν σκέφτηκα τα λαϊκά ρομάντζα, είναι γιατί μου είναι πιο εύκολο να φανταστώ τη διάδοση κάποιων εκφράσεων στα ευρύτερα στρώματα μέσω μιας λαϊκής φυλλάδας, απ’ ότι μέσω των γαλλικών του σαλονιού. Οι επιθεωρήσεις είναι καλή πηγή. Προσπαθώ να εξηγήσω περισσότερο κάποιες συμπτώσεις (;) όπως αυτές που σημείωσα παραπάνω.
Το κακό είναι οτι είναι δύσκολο να χρονολογήσουμε το μεταφρ. δάνειο. Π.χ. Φλοριάν μεταφράζεται στον «Παρνασσό» στα 188τόσο, πότε όμως μεταφράτηκε ο συγκεκριμένος μύθος ή έστω οι δύο παροιμιώδεις στίχοι τρέχα γύρευε.
Αυτό είναι το σκεπτικό μου.
Αν δε γίνομαι αδιάκριτη, οι δικοί σου κατάγονται απο Τσακωνιά;
Με Τσακωνιά καμμία σχέση, από αυστηρά γλωσσολογικό ενδιαφέρον κινούμαι. Από Κρήτη και Κύπρο οι δικοί μου.
Εμφανές πως από λόγιους και δημοσιογραφική γλώσσα μπήκαν πάμπολλοι γαλλισμοί, όπως λες· μα για τη διείσδυση ευρύτερα νομίζω πως ευκολότερη εξήγηση είναι απλώς η μίμηση των γαλλομαθών από τους μη, παρά τα ρομάντζα συγκεκριμένα. Γιατί οι γαλλομαθείς και τέτοια θα πετάγανε Για το πώς ακριβώς έγιναν οι διεισδύσεις πάντως, αυτό δεν νομίζω να έχει ψαχτεί δεόντως.
Έχω τη «Σύντομη γραμματική της τσακώνικης» του Θ. Κωστάκη, που είναι και η διατριβή του.
Προσοχή βέβαια, μόνο Προποντίδα και Βόρεια Τσακώνικα καλύπτει· το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, επειδή αποκλίνουν περισσότερο από την Κοινή Νεοελληνική, την έχουν τα Νότια Τσακώνικα (που ήταν πάντα και η πλειοψηφία των ομιλητών). Η γραμματική του Περνό δεν είναι τόσο προσιτή, αλλά γλωσσολογικά είναι αριστούργημα.
Το δηλώνει, αλλά μ’ αυτά που λες, στο Λεωνίδιο δε θα μπορούσαμε να συνεννοηθούμε, αφού και τα βόρεια με ζορίζουν. Οι δάσκαλοι πρέπει να έριξαν πολύ ξύλο εκεί.
Κάτι είχε πάρει το μάτι μου για διδασκαλία τσακώνικων στην περιοχή, εκτός σχολείου εννοείται.
Λόγω τιμής, τα νότια τσακώνικα είναι άλλη γλώσσα. Κυριολεκτικά και απερίφραστα. Έχω ένα δείγμα στο γλωσσικό ιστολόγιό μου, θα βάλω κι άλλα. Ο Κωστάκης μάλιστα πιστεύει (πίστευε;) ότι τα βόρεια πλησιάζουν την κοινή νεοελληνική, επειδή ακριβώς το σχολειό (και το ξύλο) έφτασαν πρώτα στην Καστάνιτσα, και μετά στα νότια χωριά.
Απ’ ότι ξέρω, έγινε μια απόπειρα προαιρετικών μαθημάτων τσακωνικών στο γυμνάσιο στο Λενίδι. Με άφησε έκθαμβο η αντίδραση του τότε ήδη ογδοντάρη Κωστάκη (πήρα όλους τους παλαίμαχους του Ιστορικού Λεξικού σβάρνα το ’95): «ματαιοπονία!»
Μου έκανε ο Κωστάκης και την αντιβολή Τσακώνων με Σιλλιώτες, που έγραψε τη γραμματική τους το ’68 (μάλλον επειδή είχαν συνοικία «τα τσακώνικα»· η αναφορά πρέπει να ήταν στους εν γένει τσάκωνες, δλδ καστροφύλακες). Οι σιλλιώτες είχαν την αγωνία πως πέθαινε η διάλεκτός τους, και τον τηλεφωνούσαν μεσάνυχτα αν θυμόνταν κάποια λέξη. Οι τσάκωνες δεν ασχολιώνταν με το μέλλον των τσακώνικων καθόλου. Αυτό γίνεται συχνά με το θάνατο των γλωσσών· δεν σε κόπτει σαν ομιλητή, μέχρι που να ‘ναι πια αργά…
Εσύ δε το έβρισκες ματαιοπονία;
Διάβαζα παλιά για μια έρευνα στα μέρη σου, που συνέκρινε τη στάση απέναντι στη γλώσσα Ελλήνων και Ιταλών μεταναστών. Οι Ιταλοί δεν ενδιαφέρονταν να μεταβιβάσουν στα παιδιά τους τη γλώσσα τους, γιατί ήταν συνήθως κάποια διάλεκτος απαξιωμένη στην Ιταλία.
> Εσύ δε το έβρισκες ματαιοπονία;
Πατάς κάλο. 🙂
Όντως οι έλληνες καθυστέρησαν μια γενιά έναντι στους άλλους εδώ μετανάστες στη γλωσσική αφομοίωση. Η αφομοίωση συμβαίνει τώρα. Έχω συναντήσει επαγγελματικά εικοσπεντάχρονους έλληνες (ή έστω ελληνικής καταγωγής) που ούτε λέξη ελληνικά δεν ξέρουν.
Εδώ οι Κύπριοι τρίτης γενιάς στην Αγγλία, που είναι και δίπλα, τα σκοτώνουν τα ελληνικά, όχι στην Αυστραλία. Διατηρούν όμως τα χρηστά μας ήθη, τις οικογενειακές αξίες 🙂
Έχω διδάξει ελληνικά σε ελληνογαλλάκια και μ’ έχει απασχολήσει το θέμα. Για μένα πρόβλημα υπάρχει όταν δε μιλάς επαρκώς καμιά γλώσσα, πράγμα που συμβαίνει με κάποιους μετανάστες πρώτης γενιάς. Στη μητρική τους έχουν ένα περιορισμένο κώδικα που τον διανθίζουν με παρεμβολές απ’ την ξένη γλώσσα, αλλά ούτε και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής χειρίζονται με επάρκεια.
Ασμοδαίος, 5, 1875
http://xantho.lis.upatras.gr/test2_pleias.php?art=89185
Η εφημερίς μπορεί να είναι κωμική, αλλά αι νέαι λέξεις προτείνονται στα σοβαρά!
Σε κείμενο του 1892 βρίσκω τη γαλλικούρα (υπάρχει στον Κοντοσ.) «έλαμψε διά της απουσίας του» αλλά σχολιασμένη:
«κατά την καθιερωθείσαν ξενότροπον φράσιν έλαμπε διά της απουσίας του»
Απ’ τη στιγμή που ο συγγραφέας έχει συνείδηση του ξενότροπου, εικάζω οτι το δάνειο θα ήταν πρόσφατο.
Ωραίο! Ποιο είναι το κείμενο;
Φ.Καρρέρ*, Ιουδαϊσμός και Χριστιανισμός και τα εν Ζακύνθω συμβάντα κατά την Μεγάλην Παρασκευήν, Ζάκυνθος 1892.
Ο λάμψας ήταν ο τότε δήμαρχος Ζακύνθου.
Το είχα στη βιβλιογραφία και το κατέβασα απ’ την ανέμη. (μη με κράξεις για το ανάγνωσμα)
*αδερφός του Παύλου