ΩΔΗ ΣΤΟ ΝΤΟΥΕΤΟ ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ

Πάνε πεντέμιση χρόνια, υπομονετικοί μου αναγνώστες, που σας είχα φιλέψει ένα βρομόστομο ανοσιούργημα του αγαπημένου μου Κάτουλλου. Τα ‘φερε έτσι η τύχη, και ο Κάτουλλος ξαναέγινε επίκαιρος, όχι όμως (φευ) για τον αθυρόστομο ερωτισμό του, αλλά για την αδίσταχτη πολιτική του σάτιρα.

Advertisement

Read Full Post »

ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΟΘΟΝΗ ΣΤΟ ΛΕΞΙΚΟ

Οι τρόποι με τους οποίους εμπλουτίζεται το λεξιλόγιο μιας γλώσσας είναι πολυαριθμότατοι. Οι τεχνικοί όροι (που τώρα πια εισάγονται, ως μεταφραστικά δάνεια ή αμετάφραστοι, από ξένες γλώσσες, ως επί το πλείστον τα αγγλικά) ή γενικότερα η ορολογία των τεχνών και των επιστημών ανήκουν μάλλον στις στις συνηθέστερες και πιο προβλέψιμες κατηγορίες νέων λέξεων. Ωστόσο, η πολιτογράφηση νέων λέξεων γίνεται και από πηγές περισσότερο απρόβλεπτες. Μία από αυτές υφίσταται μόνο την τελευταία εκατονταετία: εννοώ τον κινηματογράφο. Αρκετές λέξεις ή εκφράσεις της καθημερινής ομιλίας έχουν την καταγωγή τους σε συγκεκριμένες κινηματογραφικές ταινίες ή στον τρόπο με τον οποίο ντύνονταν ή ξυρίζονταν οι αστέρες του σινεμά.

Read Full Post »

Α ρε ΔΟΛια δημοσιογραφία

Χωρίς άλλο πρόλογο, παραθέτω μονοστηλάκι από το σημερινό (16 Σεπ 2010) Βήμα, αυτή την έγκριτη ναυαρχίδα του περιπύστου Συγκροτήματος:

Καρδινάλιος του Πάπα
«Η Αγγλία είναι μια τριτοκοσμική χώρα»

Μαζεμένα τα σύννεφα πάνω από την επίσκεψη του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ΄στη Μεγάλη Βρετανία. Ενας από τους ακολούθους του, ο Καρδινάλιος Γουόλτερ Κάσπερ, συνέκρινε την επίσκεψη στην Αγγλία σαν προσγείωση σε μια τριτοκοσμική χώρα. Επίσης, κατηγόρησε την Αγγλία για μεροληψία εναντίον των Χριστιανών. Οι δηλώσεις του Καρδινάλιου έγιναν στο γερμανικό Focus, όπου επεσήμανε ότι η Βρετανία είναι μία κοσμική, πλουραλιστική χώρα. Ερωτηθείς από το περιοδικό για τη μεροληψία εναντίον των Χριστιανών δήλωσε ότι: «Πάνω από όλα παρατηρώ έναν επιθετικό νεο-αθεισμό διασπαρμένο σε όλη τη Βρετανία. Αν φορέσεις επί παραδείγματι ένα σταυρό και ταξιδέψεις με τη British Airways, είσαι αντικείμενο μεροληψίας».

Read Full Post »

ΠΙΣΩ ΑΠ’ ΤΙΣ ΓΡΑΜΜΕΣ: ΜΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ (ΨΕΥΔΟ)ΑΓΓΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

Εδώ και αρκετά χρόνια, κυρίως στη δημοσιογραφική γλώσσα (ο Ευαγγελάτος, ας πούμε, του δίνει και καταλαβαίνει) χρησιμοποιείται συχνά η έκφραση «διαβάζω πίσω απ’ τις γραμμές». Αν καταλαβαίνω καλά, σημαίνει «αντιλαμβάνομαι όσα ένα κείμενο υπονοεί αλλά δεν λέει ρητά», «εντοπίζω τις κρυμμένες σκοπιμότητες μιας δήλωσης» και τα όμοια.

Read Full Post »

ΕΙΠΑ ΞΕΙΠΑ: «ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ»

Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το ψηφιακό μελάνι στο προηγούμενο, αποχαιρετιστήριο και δακρύβρεχτο ποστάκιον, και να’σου πάλι ο διάολος ο φιλολογικός που έρχεται και με τσιγκλάει.

Σκεφτόμουνα το λοιπόν τη νεοελληνική φράση «φορολογικός παράδεισος», που δηλώνει κράτη ή ανεξάρτητες περιοχές με εξαιρετικά ευνοϊκές φορολογικές ρυθμίσεις — νομιμοφανείς πάντα, άρα και ηθικές (κατά Βουλγαράκην). Η φράση αυτή προήλθε από παρανόηση της αντίστοιχης αγγλικής, που είναι tax haven. Αλλά tax haven δεν σημαίνει «φορολογικός παράδεισος», παρά «φορολογικό απάγκιο», «φορολογικό καταφύγιο». Οι λέξεις haven (καταφύγιο, λιμάνι) και heaven (παράδεισος) μοιάζουν πολύ στα Αγγλικά, πράγμα που εξηγεί και την παρανόηση. Ο όρος όμως «φορολογικός παράδεισος» έχει πια καθιερωθεί, είναι και πολύ εκφραστικός, οπότε δεν υπάρχει λόγος να τον αλλάξουμε.

Αναρωτιόμουνα αν υπάρχουν κι άλλοι τέτοιοι τεχνικοί όροι ή εκφράσεις στα ελληνικά που προέκυψαν από παρανόηση αντίστοιχων ξένων όρων ή εκφράσεων. Η κούτρα μου δεν κατεβάζει ψείρες εν προκειμένω, αλλά θα δεχτεί ευχαρίστως τις δικές σας!

Read Full Post »

ΕΝΤΕΨΙΖΙΚΑ ΓΙΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟΥΣ (EXERCICES DE STYLE)

Εδώ και κάμποσο καιρό κυκλοφορεί στο Δίκτυο ένα σατιρικό εξάστιχο που καταχεριάζει τον Μπερλουσκόνι. Αποδίδεται στον ηθοποιό Ρομπέρτο Μπενίνι, γνωστό σατιριστή και πολέμιο του Μπερλουσκόνι, αλλά δεν μπόρεσα να εξακριβώσω την πατρότητά του. Δεν έχει όμως σημασία. Παραθέτω καταρχάς το ποιηματάκι, κι έπειτα τα καρυκεύματα:

Read Full Post »

ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΥΤΣΟ

Διαβάζω στα σημερινά (16-5-2009) Νέα ρεπορτάζ του Δανίκα για την τελευταία ταινία του Κόπολα και τη συμμετοχή του στο φεστιβάλ των Καννών. «Ο “Νονός” δεν είναι ακριβώς δικός μου», φέρεται να είπε ο μεγάλος Φράνσις, «είναι περισσότερο του Μάριο Πούτσο».

Ααααχ, ανάσανα! Τώρα δηλαδή θα μπορούμε κι εμείς οι υπόλοιποι να λέμε ελεύθερα Χέρμαν Χέσε και Τσάρλτον Χέστον, έτσι; Γιατί εκείνα τα Έσσε, Ήστον και Πούζο παραήταν πουριτανικά, βρε παιδί μου.

Read Full Post »

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ: ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Ενημερώνω την πολυπληθή και εκλεκτή πελατεία του ιστολογίου ότι το παλιότερο ποστάκι για τους γαλλισμούς της ελληνικής ανανεώνεται διαρκώς και έχει εμπλουτιστεί σημαντικά από τον καιρό που το πρωτανέβασα. Τελευταία, ο αγαπητός Nick Nicholas είχε την καλοσύνη (< il a eu l’amabilité) να μου στείλει παραδείγματα γαλλισμών από το ακριβοθώρητο βιβλίο του Ν. Κοντοσόπουλου, L’influence du français sur le grec: Emprunts lexicaux et calques phraséologiques (Αθήνα 1978). Τον ευχαριστώ θερμότατα και προσκαλώ κι άλλους φίλους να μου στείλουν προσθήκες και διορθώσεις!

Read Full Post »

«ΚΑΛΗ ΓΡΑΦΗ ΘΕΜΕΛΙΩΔΟΥΣ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ»;

Πάει κάμποσος καιρός που καταχέριαζα την κατά τα άλλα αγαπημένη μου Καθημερινή για τα απαράδεκτα μεταφραστικά ατοπήματα ενός άρθρου της βασισμένου σε ανταποκρίσεις του ξένου τύπου. Οφείλω πάντως να παραδεχτώ πως, όσο άθλια μεταφρασμένο κι αν ήταν εκείνο το κομμάτι, τουλάχιστον πληροφορούσε έντιμα τον αναγνώστη πως είναι από δεύτερο χέρι, εν προκειμένω από το Associated Press («www.kathimerini.gr με πληροφορίες από AP», ειδοποιούσε στο τέλος ο συντάκτης). Στο κάτω κάτω, όποιος είχε καιρό να χάσει θα μπορούσε να αναζητήσει την είδηση στο σάιτ του AP και να τη διαβάσει σε στρωτά, κατανοητά αγγλικά.

Read Full Post »

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ, Ή: ΓΑΛΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

Το λοιπόν, συνέλληνες, επειδή έχω βαρεθεί να μονολογώ –και κυρίως επειδή θα με έχετε βαρεθεί κι εσείς, το δίχως άλλο– σκέφτηκα να το κάνω λίγο πιο ιντεράκτιβ το ευλόγιον, να μπει βασικός μέτοχος και ο αναγνώστης, να γίνει λίγο νταλαβέρι γλωσσοφιλολογικό.

Read Full Post »