Ο Γιάννης Χάρης έχει επισημάνει αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια την εξωφρενική τάση να εξαρχαΐζονται με το στανιό ακόμη και καθημερινές, κοινολεκτούμενες εκφράσεις. Αιχμή του δόρατος είναι το ρήμα λαμβάνω, που πάει καταπώς φαίνεται να εκτοπίσει ολοσχερώς το παίρνω. (Για περισσότερα παραδείγματα και υποδειγματική ανάλυση του φαινομένου δείτε εδώ, εδώ και εδώ).
Ο Τιπούκειτος ανακάλυψε ένα ξεκαρδιστικό παράδειγμα της τάσης αυτής σε ρεπορτάζ κάποιας Μάρθας Καϊτανίδη στα Νέα της 11 Οκτωβρίου 2008. Ο λόγος για τις δίαιτες, τα περιττά κιλά και την καλύτερη μέθοδο για να τα ξεφορτωθούμε. «Είναι σύνηθες», γράφει η Κα Καϊτανίδη, «όσοι ξεφορτώνονται τα περιττά κιλά να τα επαναπροσλαμβάνουν ύστερα από λίγο διάστημα και μάλιστα διπλά.» Έξοχο δεν είναι; Φαντάζεστε τα περιττά κιλά να χτυπάνε την πόρτα σας, κοστουμαρισμένα, με το βιογραφικό και τις συστατικές στο χέρι, και να σας ζητάνε να τα επαναπροσλάβετε; Ή να κάνουνε πικετοφορία έξω από την είσοδο του σπιτιού σας με σύνθημα «Επαναπρόσληψη των περιττών κιλών εδώ και τώρα»;
Βέβαια η Κα Καϊτανίδη θα μπορούσε να είχε πει απλώς «όσοι ξεφορτώνονται τα περιττά κιλά τα ξαναπαίρνουν ύστερα από λίγο διάστημα και μάλιστα διπλά», χωρίς να φορέσει καθαρευουσιάνικο φερετζέ στο απλούστατο, κοινόχρηστο ρήμα ξαναπαίρνω. Ευτυχώς όμως που δεν το έκανε, χαρίζοντάς μας έτσι απλόχερα το γέλιο. Να είστε καλά, κυρία Καϊτανίδη: συνεχίστε έτσι!
Ο ΤΙΠΟΥΚΕΙΤΟΣ ΞΑΝΑΧΤΥΠΑ 
Αγαπητέ Τιπούκειτε,
είναι να μην τα… λαμβάνει κανείς στο κρανίο
μ’ όλα αυτά που διαβάζει;
Χωρίς να είμαι ειδικός, νομίζω πως το "παίρνω" και το "λαμβάνω" δεν είναι ακριβώς συνώνυμα. Συμβαίνει ό,τι και στα αγγλικά με τα ρήματα "to take" & "to receive". Το πρώτο φανερώνει ενέργεια εκ μέρους του υποκειμένου για να συντελεστεί η πράξη της λήψης, ενώ στη δεύτερη περίπτωση, το υποκείμενο είναι παθητικό και η πράξη συντελείται χωρίς την ενεργητική του συμμετοχή. Δε μεταφέρουν το ίδιο νόημα.
Νομίζω επίσης ότι πολλοί άνθρωποι τα χρησιμοποιούνε καθημερινά με τις παραπάνω έννοιες: "Πήρα ένα δώρο" (= πήγα και το αγόρασα), σε αντιδιαστολή με το "έλαβα ένα δώρο" (= το δέχτηκα από κάποιον άλλον). Εγώ τουλάχιστον έτσι μιλώ!
Θα με λάβεις, θα σε λάβω, θα ληφθούμε / Με κουφέτα, με κουμπάρο, με παπά
Η παρατήρηση του Elias ισχύει πιθανότατα, αλλά αυτό ακόμα περισσότερο καταδικάζει τον ευπρεπισμό, διότι τα κιλά τα παίρνουμε, δεν τα λαμβάνουμε.
Πολύ ωραίο εύρημα, διπλός ευπρεπισμός!
Οι βουλιμικοί τα παίρνουν τα κιλά. Όσοι υποφέρουν από θυρεοειδή, μπορούν να πουν ότι τα λαμβάνουν.
Πάντως, η αντικατάσταση του «παίρνω» από το «λαμβάνω» είναι σίγουρα μέρος μιας συνωμοσίας. Θέλουν να νεκρώσουν την ενεργητική αντίστασή μας, να γίνουμε παθητικοί αποδέκτες των σχεδίων της Νέας Τάξης. Σκοτεινοί κύκλοι που απεργάζονται τον αφανισμό του έθνους και της Ορθοδοξίας τα κάνουν όλα αυτά.
Μάλλον δεν είναι επινόηση της δημοσιογράφου η λέξη, γιατί εμφανίζεται και στο Google («επαναπρόσληψη κιλών» κτλ.). Η σκέτη «πρόσληψη κιλών», πάντως, είναι καθιερωμένος όρος.
Άρα οι πάπιες, που τις ταΐζουν με το ζόρι για να τους ΠΑΡΟΥΝ μετά το συκώτι, ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ κιλά!
@ hominid
Ε, και η «πρόσληψη κιλών» ξεφωνημένη είναι. Απλά δεν είναι η δημοσιογράφος των ΝΕΩΝ η πρώτη εγκληματήσασα.
Idom
Εγώ την «επαναπρόσληψη» θα την έλεγα «ανάκτηση», αλλά την «πρόσληψη» θα την άφηνα όπως είναι. Δεν πάει το μυαλό μου σε κοινότερο όρο (αν συμφωνούμε, βέβαια, ότι το «πάρσιμο» και το «ξαναπάρσιμο» θα ξένιζαν).
Σίγουρα έχει κάποιο δίκιο ο elias, μόνο που η γλώσσα και εδώ προχώρησε κατά τα «απλοποιητικά» κέφια της.
Βουαλά, από το λήμμα «παίρνω» στο Λεξικό Μπαμπινιώτη, α ρε πού κατάντησα:
13. μου δίνουν: τι δώρα πήρες απ’ τους γονείς σου; // – βραβείο / άδεια / μισθό / υποτροφία / δίπλωμα ΣΥΝ. δέχομαι· φρ. (α) παίρνω άφεση συγχωρούμαι (β) πάρε-δώσε (το) οι δοσοληψίες […] 14. λαμβάνω ως αμοιβή: – πολλά λεφτά απ’ τη δουλειά μου // πόσα παίρνει την ώρα;
Και χαρακτηριστικό: «δούναι λαβείν» μεταφράζει το πάρε-δώσε ο Δημητράκος!
ΥΓ. επίτρεψέ μου, τιπούκειτε, να στείλω από εδώ χαιρετισμούς στον γνωστό μας Καλλίμαχο που μου τα ’χωνε προ καιρού για το ίδιο θέμα: κάποιος σχολιαστής στο μπλογκ του με ελεεινολογούσε για την ασχετοσύνη μου να μπερδεύω παίρνω και λαμβάνω· και κέντησε ο Καλλίμαχος: «Παίρνω δεν σημαίνει καν λαμβάνω […]. Παίρνω σημαίνει απλώνω το χέρι και παίρνω· λαμβάνω σημαίνει μου έρχεται. Αποστολή-λήψις. … στάλσιμο-πάρσιμο;!»
Οπότε γεννάται το μέγα φιλοσοφικό ερώτημα: όταν «μου έρχεται», το παίρνω ή το λαμβάνω;
Έλειπα όλη τη μέρα χθες στις εξοχές, ένεκα το ινδιάνικο καλοκαίρι και η καναδική γιορτή των Ευχαριστιών, και επιστρέφοντας είδα μετ’ εκπλήξεως πως το τελευταίο ποστάκι είχε ένα σχετικό σουξεδάκι. Ευχαριστίες λοιπόν σε όλους εσάς που κάνατε τον κόπο να αφήσετε το σχολιάκι σας! (Μα τι έχω πάθει και μιλάω σαν τη Βέφα;)
@elias: Έχω την εντύπωση πως η διάκριση που εισηγείσαι μεταξύ παίρνω και λαμβάνω έχει κάτι το τεχνητό. Υπάρχει δηλαδή περίπτωση να ρωτήσεις κάποιον αν «έλαβε» πολλά δώρα τα Χριστούγεννα; Και ακόμη και μια υπερθυρεοειδική κυρία αποκλείεται να πει «Άστα, Μαιρούλα μου, το Πάσχα ξεκοιλιάστηκα στο φαΐ και έλαβα οχτώ κιλά». Το απόσπασμα του λήμματος παίρνω που παραθέτει ο Γιάννης Χάρης αποδεικνύει, νομίζω, ότι το παίρνω χρησιμοποιείται κανονικότατα και με τη σημασία που δίνεις εσύ στο λαμβάνω, δηλ. «μου δίνουν», «δέχομαι».
@hominid: Το ανάκτηση που προτείνεις είναι κομψό και ακριβές. Αλλά γιατί να ανεχτούμε την ακυρολεξία πρόσληψη κιλών; Δεν μας κάνει η ταπεινούλα η αύξηση του σωματικού βάρους;
@γιάννη χάρη: (1) Το έζησα κι αυτό: να παραπέμπει ο Χάρης στο Λεξικό του Μπαμπινιώτη. Τι άλλο θα δουν τα μάτια μας… (2) Επί της ουσίας συμφωνούμε απόλυτα, νομίζω. (3) Τον Καλλιμαχοκρατύλο αποφεύγω να τον διαβάζω γιατί με συγχύζει (κι έχω και ανεβασμένη τη διαστολική, γμτ), οπότε δεν είχα υπόψη μου το φιρμάνι που έβγαλε για την αφεντιά σου. Αλλά είναι γνωστό ότι το καλό το εθνίκι τα έχει στο αίμα του τα σωστά Ελληνικά, εκ γενετής, με απευθείας μετάδοση από τον Σείριο.
Τιπούκειτε, δεν είναι κακή λύση η «αύξηση του σωματικού βάρους», αλλά από την «αύξηση» π.χ. «του σωματικού βάρους κατά πέντε κιλά», η «πρόσληψη πέντε κιλών» λέγεται ευκολότερα. Τέλος πάντων. 😉
Υπάρχει δηλαδή περίπτωση να ρωτήσεις κάποιον αν «έλαβε» πολλά δώρα τα Χριστούγεννα;
Εμμμμ… εγώ κάπως έτσι μιλάω! Νομίζω πως κι άλλοι μιλάν έτσι (νομίζω, δεν είμαι απολύτως σίγουρος).
Άσε, η ασθένεια είναι προχωρημένη.
Ενώ πράγματι ακούγεται αστεία η ‘επαναπρόσληψη κιλών’, νομίζω ότι αυτό δεν είναι καλό κριτήριο για να απορριφθεί.
Έστω, εδώ χρησιμοποιείται το ρήμα ‘επαναπροσλαμβάνω’, αντί για το ‘ξαναπαίρνω’. Εάν όμως στη ροή του λόγου του ρεπορτάζ είχε χρειαστεί ουσιαστικό, τότε δε θα υπήρχε δίλλημα: το *ξαναπάρσιμο πιστεύω ακούγεται αντίστοιχα αστείο με την ‘επαναπρόσληψη κιλών’!
Μου φαίνεται πως η δημοσιογράφος απλά δεν ήθελε να χρησιμοποιήσει την, ακόμα πιο αγκιστρωμένη στην καθιερωμένη έννοιά της, λέξη, ‘επαναλαμβάνω’. Γιατί τότε θα γελούσατε περισσότερο και θα λέγατε για μελέτη και σχολεία και τέτοια 🙂
@nameless: Το επιχείρημα (που το χρησιμοποίησε προηγουμένως και ο hominid) είναι, τυπικά, εύλογο: δεν μπορείς να πεις ξαναπάρσιμο, σύμφωνοι. Ωστόσο, το ζήτημα εδώ είναι βαθύτερο. Η νέα ελληνική, σε αντίθεση με την αρχαία ή με άλλες σύγχρονες γλώσσες (π.χ. τα αγγλικά ή τα γερμανικά) δεν ανέχεται πολύ τις ονοματικές συντάξεις: προτιμάει τις ρηματικές. Με άλλα λόγια, αν το «ξαναπάρσιμο των κιλών» ακούγεται φρικαλέο (και είναι), το ίδιο απαράδεκτη είναι η «επαναπρόσληψη των κιλών». Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αναζητηθεί ισοδύναμη ρηματική σύνταξη, έστω κι αν αυτό συνεπάγεται μικρή επιμήκυνση της φράσης. Τι να κάνουμε; Έχουμε την τελειότερη γλώσσα του κόσμου, κι αυτό απαιτεί μερικές θυσίες. 🙂